Amiga’nın Üretimine Neden Son Verildi?

Dosya dolabı… Dosya dolabı ve ofis malzemeleri. Jack Tremiel zamanında Commodore çok tuhaf projelere girmişti. AR-GE departmanının çılgın denemelerinin dışında Kanada’da ofis malzemesi işine girmek belki de en tuhaf kararlardan biriydi. Ha, Amiga mı?

Geçen bölümde Amiga son derece karanlık bir dönem geçiriyordu. Coca-Cola’dan transfer olan yeni CEO Thomas Rattigan’ın ilk icraatı şirketin ettiği korkunç zararı durdurmak oldu. Bu yolda Rattigan üç dalga halinde pek çok çalışanı işten çıkarmıştır. İlk dalgada şirkette safi yer ve para kaybına sebep olan lüzumsuz bütün çalışanlar işten çıkarıldı. İkinci dalgada dosya dolabı işi de dahil olmak üzere firmanın bütün AR-GE projeleri iptal edilip bu projelerde çalışanlara yol verildi. Ancak bu da şirketi kâra geçirmeye yetmediğinde üçüncü bir dalgayla pek çok önemli mühendisin işine son verilmişti. Bu üçüncü dalga işten çıkarmalar Rattigan’ın ilk büyük hatası olarak bilinir.

Yine de bu hamleler sonucunda Mart 1986’ya gelindiğinde sadece son 6 ayda 300 milyon dolar, sadece Mart ayında 21 milyon dolar zarar etmiş olan Commodore, Rattigan’ın muhasebeyi düzeltmesi ve 3 dev fabrikayı kapatması sonucu yıl sonunda 22 milyon dolar kara geçmeyi başarmıştı.

Açıkçası bugün Amiga diye bir bilgisayar gençliğimizde yer ettiyse bunu sevabıyla, günahıyla Thomas Rattigan’a borçluyuz. Rattigan, Amiga 1000’in yanlış pazarlandığını ve toptan hatalı bir SKU olduğunu biliyordu. Bu nedenle onun emriyle Amiga bilgisayarlar ikiye bölündü. Bolca genişleme yuvası olan gelişmiş üst model Amiga A2000 sanatçılara pazarlanırken, C64’ün yerine geçmesi düşünülen, klavye içi formatta bir giriş modeli de yapıldı. Bu modelin ismi Amiga 500 ya da A500’dür.

Bu dönem Amiga’nın altın çağı olmuştur. Toplamda çok kısa bir zaman zarfında 6 milyon satış gerçekleşmiştir. Apple’ın harika çocuğu Steve Wozniak, en çok Amiga’dan tedirgin olduğunu ve teknolojinin göz kamaştırıcı olduğunu söylemiştir.

Ne var ki Rattigan’ın bu başarısı Commodore’un en önemli hisse sahiplerinden Irving Gould’u rahatsız eder. Rattigan’ın yeterince kâr edemediğini öne sürerek bir danışmanlık firması ile anlaşan Gould, aslında Rattigan’ın şirketi ele geçirmesinden rahatsızdır. Tüm Amiga severlerin bugün nefret ettiği bir isim, danışman Mehdi Ali tarafından hazırlanan rapor uyarınca Thomas Rattigan 1987 yılında, bir günde işten kovulur. Jay Miner ve diğer önemli mühendisler de bu kovulma dalgasını takip eder.

Thomas Rattigan, Irving Gould ve Mehdi Ali

Dahası Gould’un bu hareketi sonucu Rattigan, şirketi hakkı olan ve ödenmeyen maaşları karşılığında 9 milyon dolarlık dava eder. Sinirlenen Gould, 24 milyon dolarlık karşı tazminat davası açar. 1991’de biten davayı kaybeden Commodore, bugün hala açıklanmayan bir miktarda tazminat ödemek zorunda kalır.

Amiga momentum kazanmış, ama AR-GE olmadığı için geleceğini garantiye alamamıştır. Ayrıca gelmiş geçmiş en iyi CEO’sunu kaybetmiştir.

Daha sonra çıkacak A1200 ve A3000 ve 4000 modelleri ancak rakipleri yakalamaya yaramış, ilk Amiga’ların şok edici teknolojik üstünlüklerinden yoksun olmuştur.

1994 yılında piyasada tutunamayan Commodore’un iflasını açıklaması ile Amiga’nın da üretimine son verilmiştir. Bugün Amiga sayesinde yetişen oyun yapımcılarının firmaları arasında Rockstar Games, Reflections, Team 17, DICE, Factor 5 ve Sony Computer Entertainment Europe gibi isimler yer alır. Bir başka değişle Amiga olmasaydı bugün Battlefield 4 oynayamayacaktık.

Onu özlememek mümkün değil…

Amiga patenti, çeşitli firmalar arasında paylaşılmıştır. Arada sırada ismi Amiga olan PPC mimarili bilgisayarlar piyasaya sürülse de bunların Amiga ile alakası yoktur.

Zira Amiga’nın babası Jay Miner, 1994 yılında Commodore’un iflasını açıklayıp Amiga’nın öldüğünü ilan etmesinden iki ay sonra böbrek yetmezliğinden hayatını kaybetmiştir.