Video Oyunu Türleri: Side Scrolling Beat ‘Em Up
Crude Buster (1991)
Bad Dudes’un ruhani devamı olarak Data East tarafından yayınlanan Crude Buster, Kung Fu Master ekolünden, yani Z ekseni (derinliği) olmayan bir beat ’em up’tır.
Hikayeye göre 2010 yılında New York şehri kaynağı bilinmeyen bir güç tarafından nükleer saldırıya uğrar ve yerle bir olur. 20 yıl sonra şehir tekrar inşa edilmeye çalışılır, ancak kendilerine Big Valley diyen gelişmiş silahlara sahip bir örgüt şehri ele geçirmiştir. Amerikan Hükümeti bunun üstüne örgütle anladığı dilden konuşacak Crude Buster adlı iki punk paralı askerle anlaşır.
Çizgi roman tarzı bir üsluba sahip olan Crude Buster, dövüş alanı ve dövüş mekanikleri yönünden Bad Dudes Vs. DragonNinja’ya çok benzer. Öne çıkan bir özelliği ise ayıboğan ebatındaki karakterlerin ekrandaki neredeyse her objeyi silah olarak kullanabilmeleridir. Hatta koca arabayı başlarının üstüne kaldırmışken bir yandan da tekme atabilirler.
Captain Commando (1991)
Yazının kapak görselinin bile Captain Commando olduğunu göz önüne alırsak Capcom’un 1991’de yayınladığı oyunun birçok yenliğe imza attığını düşünebilirsiniz. Ancak maalesef durum öyle değil. Captain Commando’nun olayı, beat ’em up türünün yaratıcılık noktasında tıkanma noktasına geldiği oyun olmasıdır. Zira Captain Commando, türe 1984’ten beri eklenen birçok öğeyi ustalıkla kullanmış ve ortaya harika bir oyun çıkarmış, ancak karakterlerin kullandığı ateşli silahlar dışında hiçbir yenilik getirmemiştir.
Oyun, Final Fight’ın da geçtiği Metro City’nin 2026 yılında geçer. Uzaylı istilacılara karşı savaşan komando takımını liderleri karizmatik Captain Commando, mumya benzeri bir uzaylı ırka mensup olan Mack the Knife, kılıçları ve ninjitsu eğitimiyle Ginzu the Ninja ve kendi tasarladığı robotun tepesinde savaşan dahi bir bebek olan Baby Head’ten oluşmaktadır.
Oyun alan kullanımı ve dört kişilik olması ve temel savaş stilleri Teenage Mutant Ninja Turtles, özel güçleri ve bolca kullanılacak silah içermesi Final Fight, binip sürülebilecek makineler içermesi golden Axe, uzaylı çeşitliliği ise Alien Storm ekolüdür.
Streets of Rage (1991)
Mr X adlı azılı suçlunun yozlaştırdığı şehri geri almak için savaşan Adam Hunter, Axel Stone, Blaze Fielding adlı üç eski polisin hikayesini konu alan Streets of Rage, ilk bakıldığında türe pek bir yenilik getirmiş gibi görünmez. Oyunda karakterlerin yakaladığı düşmanların arkasına takla atarak geçmeleri gibi pek de ahım şahım olmayan küçük yenilikler vardır.
Oyundaki asıl yenilik, sonunda oyuncuların Mr X ile yüzleştiklerinde vermeleri gereken kararlarda yatar. Mr X her iki oyuncuya da kendisine katılmalarını teklif eder. Oyuncuların bireysel olarak verdikleri cevaba göre olaylar karakterlerin birbirine ya da Mr X’e girişmesiyle sonuçlanır. Velhasıl, oyun sonunda yeni suç patronu olarak oyunculardan birinin yer alabilmesi söz konusudur.
Sega, 1991’de piyasaya sürdüğü Streets of Rage’in ilk versiyonunu sadece kendi konsollarında yayınlamıştır. Streets of Rage’in ancak 1993 ve 1994’te yayınlanan devam oyunları Sega konsolları dışında diğer platformlarda yayınlanmıştır.
Streets of Rage ile çok güncel bir haber daha vererek bu dönemi kapatıyorum: 2018 yılında Lizardcube ve Guard Crush Games iki indie stüdyo, Sega ile işbirliği içinde olan Dotemu adlı yayıncıyla birlikte 2019 yılında Streets of Rage 4’ü yayınlayacaklarını duyurdu. Bu oyunun başarısına göre side scrolling beat ’em up’ların ikinci altın çağı yaşanabilir.
Tükeniş Dönemi (1991 – 1997)
1991’de Street Fighter II: The World Warrior’un yayınlanmasıyla altın çağın sonu gelmiştir. Arcade salonlarındaki yeni trend artık fighting oyunlarıdır.
Tükeniş döneminin en büyük özelliği; türe dair yeni fikirlerin tükenmesidir. Bu dönemde yayınlanan oyunların neredeyse hepsi 1989’un efsane beat ’em up’ları olan Golden Axe, Teenage Mutant Ninja Turtles ve Final Fight’ın türevlerinden başka bir şey ortaya koyamamıştır.
Elbette arada kesinlikle hakkı yenmemesi gereken birkaç oyun yok değil. Örneğin; her ne kadar oyun mekanikleri türe otomobil kullanma dışında (ki Alien Storm’daki koşma sahneleri ya da Captain Commando’daki surf tahtası ile aynı mekaniktir bu) herhangi bir yenilik getirmemiş olsa da Cadillacs and Dinosaurs (1992) 90’lı yıllarda arcade salonlarına takılan jenerasyonun çok benimsediği bir oyundur.
Dönemin bir diğer özelliği de 1991 yılında Captain America and the Avengers (1991) ve Simpsons The Arcade Game (1991) ile başlayan ünlü markaların telifleri üstüne yapılan oyun furyasıdır. 1992 ve sonrasında yayınlanan Batman Returns (1992), X-Men Arcade (1992), Asterix (1992), Punisher (1993), Dungeons & Dragons: Tower of Doom (1993) ve Alien vs Predator (1994) yine türe pek bir yenilik getirmemiş, ancak bir noktaya kadar ses getirmiş oyunlardır.
Dungeons & Dragons: Shadow Over Mystara (1996)
Tüm bu tükeniş yaşanırken Capcom, türe büyük yenilikler getiren Dungeons & Dragons: Shadow Over Mystara’yı,1993 yapımı Dungeons & Dragons: Tower of Doom adlı oyunun devamı olarak yayınlamıştır.
Türe 1991 yapımı Knights of the Round adlı oyunun ilk olarak getirdiği oyuncuların seviye yükselmesi ve ilerledikçe zırh ve silahlarının güçlenmesi mekaniklerini Dungeons & Dragons: Shadow Over Mystara bir üst seviyeye taşımıştır. Oyunda geniş silah, zırh ve büyülü eşya seçenekleri yanında seviye yükselip yeni büyüler yapabilmeleri gibi pek çok masaüstü rol yapma oyunu mekanikleri de bulunur.
Ancak oyunun asıl ilginç olan yanı; tıpkı rol yapma oyunlarında olduğu gibi hikayenin bazı yerlerinde oyuncuların değişik yolları seçebilmeleri, dolayısıyla oyunu farklı şekillerde bitirerek yeniden oynamaya teşvik edilmeleridir. Bu özellikleri sebebiyle Dungeons & Dragons: Shadow Over Mystara (maalesef) side scrolling beat ’em up türünün son orijinal fikirlerini içermektedir.
Sonrası… Karanlık
3D Dönemi (1997 – 2007)
Beat ’em up türü, 90’ların ilk yarısında başlayan 3D oyun akımına sadece birkaç yıl direnebilmişti. Malum, artık teknoloji 3D oyunlara izin veriyordu ve oyuncuların aradığı şey de buydu. Her ne kadar geçiş dönemi oyunların görselleri, el emeği göz nuru pixel art oyunların sanatsal derinliğinden çok uzak olsa da durum böyleydi. Dolayısıyla bu durum halihazırda yaratıcılık kabızlığı çeken side scrolling beat ’em up’ların sonunu getirmişti. Ne de olsa üç boyutlu bir dünyada sadece sola doğru ilerlemeyi kim isterdi ki? (Bu bir kinaye idi…)
Velhasıl, her ne kadar tarihi değeri büyük de olsa 3D beat ’em up’lar bu yazının konusu değil. Bu dönem için ilk 3D beat’em up olan 1997 yapımı Fighting Force’dan başlayıp 2018 yapımı Yakuza 0’ya kadar gelen ayrı bir yazı kaleme almak gerekiyor. Belki de konu hakkında birikimli yazarlarımızdan Hamit Gökalp işi devralabilir (Ahan da böyle de iş kitlerim).
Benzer Yazılar
