“Quis custodiet ipsos custodes.”

Çok sevdiğim, üstelik son yıllarda da aklımdan ve dilimden düşmeyen Latince bir deyiştir bu. Türkçeye çevirisi aşağı yukarı “Gözcüleri kim gözleyecek?” şeklinde yapılabilir. Sizi bilmem ama benim; güvenilen, kendisine itimat edilen ve varoluş gayesi düzeni sağlamak olan kişi, kurum ya da toplulukların meşruiyeti ve liyakatı tartışılmaya başlandığında aklıma ilk gelen sözdür. Gündelik hayatımızı düzenleyen ve tümüyle gerçek kanunlardan, kanunların uygulanmasını sağlayan kolluklardan yahut hak çatışmasında başvurulan karar mercilerinden tutun da, fantasmamızda yeni ufuklar açan yazarların kitaplarına kadar (Alan Moore’a ve Watchmen’e selam olsun!) her alanda karşımıza çıkar. Bu cümlenin yazarlar ve düşünürler için büyük bir ilham kaynağı olduğu tartışmasızdır. Bugün, distopyaların, politik kavgaların, çizgi romanların ve daha nicesinin konusunu oluşturan bu temanın, Marvel Comics tarafından yorumlanışını inceleyeceğiz

Süper Kahramanlar Gerçekten “Süper” mi?

Süper kahraman denildiğinde insanların kafasında canlanan profil aşağı yukarı aynıdır: Toplumun birçoğu tarafından benimsenmiş “yüce” ahlak kurallarına uygun bir hayat süren, özverili, yaşama hakkına saygılı, toplumdaki düzen ve sükunetin korunması taraftarı, maskeli ya da maskesiz bir “örnek insan”. Esasında süper kahramanlar, toplumun huzur ve refahını korumak, yeri geldiğinde savunmak için var gücüyle çalışan, toplum gönüllüleridir. Tabii ki son yıllarda iyice gözümüze sokulan anti-kahraman ve popülerleşmelerini bir türlü anlayamadığım kötü adamları saymazsak, işin aslı sadece bundan ibarettir.

Peki, tüm bu örnek özelliklere ve sıra dışı yeteneklerine rağmen, süper kahramanlar kusursuz mudur? Onların hata yapma ihtimali mevcut değil midir? Onların hataları ile bizim gündelik hatalarımız aynı ölçekte değerlendirilebilir mi? Kahramanlar, büyük güçlerin getirdiği büyük sorumlulukları her zaman taşıyabilir mi? “İç Savaş” bir yandan bunların yanıtını verirken bir yandan da bize aksiyonu bol bir öykü sunuyor.

İç Savaş: Sen Kimin Tarafındasın?

Bir kırılma hikayesi olan İç Savaş, trajik bir olayla başlıyor: New Warriors adlı bir grup genç ve hevesli süper kahramanın bir reality show çekerken engelleyemediği bir patlama sonucu (infileka etme gücü olan bir süper suçlu olan Nitro ile dövüşmektedirler), onlarca ilkokul öğrencisi hayatını kaybeder. Bu olay, son zamanlarda sayıları mantar gibi çoğalan süper kahramanların aslında ne kadar da kontrolsüz olduğu gerçeğini nüfuz sahibi kişilerin suratına tokat gibi çarpar. ABD’de işler artık iyice çığırından çıkmış, yüzüne maske, sırtına pelerin geçiren herkes kahramanlığa soyunmuştur. Oysa kahramanlık, hassas ve sıkı kontrolden geçmesi gereken bir görevdir. Kontrolsüzce sokakta dolaşan maskeli kimselerin topluma yararından çok zararının dokunduğunu söyleyenlerin sayısı hiç de azımsanacak gibi değildir. Tüm bunların üzerine Amerikan hükümeti ve S.H.I.E.L.D. “Süper Kahraman Kayıt Yasası” tasarısı hazırlar. Tasarıya göre kahramanlık yapmak isteyen herkesin tüm kişisel bilgileri tek bir yerde depolanacak ve süper kahramanlar artık resmi bir kuruma bağlı olarak görev yapacaktır. Böylelikle, toplumsal adaleti denetleyen kahramanlar da bir çeşit denetlemeye tabii tutulacaktır.

Team Cap vs. Team Iron Man

Amerika’nın yılmaz koruyucusu, adaletin sembolü Kaptan Amerika, bu tasarıyı oldukça mantıksız bulur. Ona göre kahramanların kim olduğunu belirleyen devlet, yakında kötü adamların da kim olduğunu belirleyecek ve böylelikle süper kahramanlar adaletin değil, hükumetlerin savunucusu konumuna düşecektir. Üstelik, maskeli kahramanlar ülkenin kültürünün vazgeçilmez bir parçasıdır. Maskenin ardında korumaları gerekenler vardır ve bunlar riske atılamayacak kadar değerlidir.

Madalyonun öteki ucunda ise, duygusal değil, rasyonel düşünen Iron Man yer almaktadır. Ona göre sıra dışı yetenekleri olan herkesin kontrolsüzce sokaklarda süper kahramancılık oynaması, masumların hayatını riske atmaktadır. Üstelik, onlarca çocuğun, amatör kahramanların bir hatası yüzünden öldürülmesi bardağı taşıran son damla olmuştur. Halkın süper kahramanlara karşı isyan ettiği noktada haklılık payı olduğunu düşünerek, Süper Kahraman Kayıt Yasası’na destek verir.

Hikayenin devamı, bu iki liderin etrafında toplanan kahramanların kişisel, ailevi ya da ideolojik problemleriyle şekilleniyor ve okuyucuya oldukça keyifli bir macera sunuyor. İç Savaş’ın, bir Marvel klasiği olması hiç de boşa değil. Okuduğunuzda siz de bana hak vereceksiniz.