Yıllar önce bir Warren Ellis eseri okuyordum, arkasındaki editorya bölümüne “Fasiküller normalden küçük, çünkü satış fiyatını 1.25’ten 1.10’a çektirmek istedim.”  yazmıştı. O zamandan beri kafamda bir “çizgi roman fiyatları” listesi tutarım. Bu yazıda vardığım kanıyı açıklayıp arkasındaki sebepleri irdeleyeceğim. UTANMADAN İDDİA EDİYORUM! Bir çizgi romanın tirajı ve baskı kalitesi ters orantılıdır. (İstisnalar aşağıda) Bu durumu yaratan belli başlı etmenleri inceleyeceğim. Önce altyapı oluşturma maksadı ile bir düşünce deneyi yapalım.

Diyelim ki 9 adet denek var. Deneklerin hepsini sıraya dizip sağdan sola 1 ve 9 arasında numaralandıralım. Sonra da hepsine sıra numarası kadar para verelim. Şimdi neden böyle manyakça bir iş yaptık? Çünkü deney ortamındaki servet dağılımının grafiğini çıkarıp üstünde bişeyler göstereceğim ve bu dağılım Y=X olursa  derdimi daha kolay anlatırım.

Yine diyelim ki söz konusu denekler bir maldan bir adet almayı kesinlikle istiyorlar, ama ikinci bir tane almayı da kesinlikle istemiyorlar. Bu koşul sonucu, ben satılacak malın fiyatı M ile malı alacak kadar para sahibi denek sayısı N birbirine ters orantı ile bağlanmış olur (tam da değil ama zorlamayalım). Çünkü cebinde en az 9 para olan bir denek varken, cebinde en az bir para olan dokuz denek var. Elimizdeki deneye oturan ve fiyatla satış miktarını bağlayan tam formül de N=10-M‘dir. (Buna da halk arasında kısaca Tekel olmak deriz.)

Mal satışından kazanılacak değer, satılan kişi sayısı ile belirlenen fiyatın çarpımına eşittir. Sağduyu gereği N kadar kişiye M fiyatından mal satarsam P=N*M kadar para kazanmış olurum.

Son iki formülü kombine edince P=(10-M)*M çıkıyor.  Bu formülün grafiği ters paraboldür, dolayısıyla en yüksek P değeri orta M değeri ile elde edilir.

Bunu Y=X ile M=5 (çünkü 5 orta değer) grafiklerini üst üste çizerek de sağlayabiliriz. Y=X altında kalan kısım deney ortamındaki bütün mal varlığını gösteriyor. M=5 çizgisi ile  Y=X çizgisinin kesiştiği noktaya göre sağda kalan denekler 5 veya daha fazla para sahibi oldukları için malı alabiliyorlar ve kelle başına 5 para veriyorlar. Sonuçta P=5*5=25 para kazanılmış oluyor. Eğer M çizgisini bir aşağı veya bir yukarı oynatırsak P=4*6 veya P=6*4 sonucu P=24 olacağından kazanç azalmış oluyor.

Her ufak dikdörtgen bir birim paraya denk geliyor. Değişen fiyatın etkisini görmek için kırmızı çizgiyi daha aşağıdan veya daha yukarıdan çizmek yeterli. Sadece kesişim noktasının sağ altında kalan tam dikdörtgenleri sayıyoruz.

Şu tasvir ettiğim ideal ortamı gerçek dünyada bulmak mümkün değildir, ama anlattığım hesaplama metodu genel geçerdir. Doğal olarak başka hesaplar da vardır, bunun maliyeti, vergisi, yatırımı falan da var ama bunların yanında, satıcı her zaman varlık dağılımı eğrisinin altında en büyük dörtgen şekli belirlemeye çalışır.

Şimdi iki çok farklı çizgi roman okur profili var. Bazı çizgi romanlar yaygın olarak çocuk ve ergen kesimi tarafından okunur. Bazı çizgi romanlar da sadece kısıtlı bir yetişkin kesime hitap eder. Yukarıdaki hesabı bu iki farklı profile uygularsak benim piyasaya dair yaptığım “Kaliteli basılan çizgi roman okunmayan çizgi romandır.” gözleminin mekanik bir tabanı olduğu anlaşılır.

Okunan çizgi roman, birincil olarak çocukları ve ergenleri hedefleyen çizgi romandır. Büyükler kesiminin okuyacağı çizgi roman miktarı, çocuklar/ergenler kesiminin okuyacağı miktara asla denk olamaz. İnsanlar yaşlandıkça çizgi roman okumayı bırakırlar.

Ortalama bir ülkedeki bütün insanları bir varlık dağılımı grafiğine koyarsak, çocuk/ergenler en uçta kalabalık bir fakir grubu oluşturacaktır. Okunan çizgi romanlar bu grubu hedefledikleri için ucuz olmak zorundadırlar. Bu ucuzluğun karşılığı da 4 renkli leş baskı, 2. hamur kağıt ve hızlı dağılan cilttir.

Eğer piyasaya sürülecek çizgi romanı çocuklar değil de büyükler okuyacaksa o zaman iş değişir.  Hedeflenen kitlenin nüfusu azdır ve nispeten daha varlıklıdır. Satıcı aynı bilgiyi taşıyacak baskılı malzemenin fiyatını daha yüksekten belirleyebilir, çünkü alıcının cebinde daha çok nakit vardır. Bu yüksek fiyatı karşılığında kağıt, baskı ve ciltlemenin kalitesi yükselir. Bu alıcı aynı zamanda potansiyel koleksiyoncu olduğu için sağlam ciltli, kolay eskimeyecek baskıyı da tercih eder. Hedef kitlenin darlığından ötürü okunmayacak olan bu kitaplar daha yüksek fiyata satılmayı hak etsinler diye daha kaliteli basılır.

Dipnot: İthal eserler bu kurallardan muaf değildir, hatta bazen eserler bu modele karlı şekilde uydurulamadıkları için ithal edilmezler.

Mesela Almanya’da çeviri Fumetti bulmak zordur, çünkü Fumetti saman kağıdına siyah beyaz basılır. İstediğin kadar kalitesini arttır siyah beyaz kalmaya mahkum. Raftaki fiyatı 6 Euro olacak siyah beyaz Fumetti fasikülünü Almana satamazsın. Gider 1 euroya yerli, milli ve renkli fasikül alır.