Çizgi roman dünyasına aşina değilseniz, ancak çevrenizde ilgili insanlar varsa, onların yanındayken konuşmalarına yabancı kalabilirsiniz. Eğer bu dünyaya giriş yapmak isteyenlerdenseniz, şu anda bilmediğiniz veya anlamadığınız terimlerin sizi durdurmasına izin vermeyin. Bu yazıda en çok kullanılan çizgi roman kavramlarından bahsedip, sizin için bu geçişi biraz kolaylaştırmaya çalışacağım.

Daha fazla zaman kaybetmeden, hemen başlayalım.

Story Arc

Story arc, kendi dilimizde hikaye örgüsü olarak bildiğimiz kavramdan pek de farklı değil. Çizgi romanlar, yayınlandıkları süre içerisinde çoklukla aynı ana karakterler etrafında dönseler de, hikayeler dönem dönem değişir. Ve her yeni hikaye, yeni bir story arc olarak adlandırılır. Dizilerdeki sezon kavramı gibi de düşünebilir. Her olay örgüsünün belirgin bir teması ve bir de finali vardır.

Sıklıkla arc olarak da denk gelebileceğiniz bu kavram, çok fazla sayısı olan bir seride yolunuzu bulmanıza yardım eder aslında. İnternette, bir seriye önemli detayları kaçırmadan en çabuk nasıl yetişeceğinizi anlatan okuma listeleri bulabilirsiniz. Bu listeler, sırasıyla okumanız gereken arcları belirtir. Kafa karışıklığını önlemek için şuna dikkat etmek gerekir ki bazı serilerde arclar kendi ismine sahip olabilirken (örnek: Iron Man: Extremis) bazı seriler özel bir isimlendirme yapmadan asıl isimleriyle yollarına devam eder. (örnek: Image Comics’ten geçtiğimiz çarşamba 32. sayısı çıkmış olan SAGA)

Hiatus

Çizgi romanı hazırlayan ekip tarafından genellikle iki arc arasında verilen ara. Bu aranın ne için kullanıldığı, ekibin kendi tercihine göre şekillenir. Bazı ekipler verilen arayı yeni sayıları hazırlayıp bitirmek için kullanırlar, dolayısıyla “ara” olarak adlandırılan bu süre bizim için tatil, ekip içinse asıl çalışma sürecidir.

Hemen hemen sevdiğim tüm seriler bu tarzda çalışıyor olsa da, bunun okuyucu için büyük bir dezavantajı var. Seriyle ilgili bir şeyi beğenmezseniz, bu beğenmediğiniz şey o arcın sonuna kadar çok büyük ihtimalle düzelmeyecektir. Çünkü yollanılan eleştiriler yerine ulaşsa da, ekip için ciddiye alıp uygulamaya koymak bir sonraki araya kalır. (Tabi eğer eleştiriye göre değişiklik yapmaya razı bir yazar/çizerden bahsediyorsak)

Serinin kendi dinamiğine göre ara verme periyodu ve bu aranın uzunluğu değişse de, fikir vermesi açısından şu örneği verebilirim. Image Comics’ten çıkan seriler genellikle 5-6 sayıda bir ara verir. Bu da demektir ki her story arc 5 ya da 6 sayı (dolayısıyla da aylık serilerde 5 ya da 6 ay) sürer. Takip ettiğiniz seri ise, özel bir durum olmazsa yeni sayısıyla 4 aylık bir aranın ardından raflardaki yerini alacaktır. Yine de takip ettiğiniz seri hangi yayınevine aitse internetten yayın takvimine bir göz atıp değişken durumlardan haberdar olabilirsiniz.

Eğer hali hazırla devam etmekte olan bir seriye başlamak istiyorsanız, serinin vereceği arayı kovalamanızı öneririm. Fazlaca sayısı olan bir seriye yetişmek için en güzel zaman budur. Bir başka önerim ise, uzun bir hiatus sonrası yayınlanan ilk sayıyı okumadan önce son bir kaç sayıyı şöyle bir gözden geçirmenizdir. Aksi halde araya giren aylar bazı şeyleri unutmanıza neden olabilir, kopukluk yüzünden de yok yere seriden uzaklaşabilirsiniz.

Trade Paperback

Trade, TPB veya TP olarak da rastlayabilirsiniz. Yayınevi tarafından bir arcın (genellikle 5 veya 6 sayının) bir kitapta toplanıp yeniden basılması. Yani bizim bildiğimiz şekliyle; cilt. Ancak cildin dilimizdeki karşılığına aykırı olarak TPB sert bir kapağa sahip olmaz, hatta kolaylıkla eğilip bükülebilir. Boyut olarak biraz daha küçülmesi dışında içerdiği sayılarda herhangi bir değişiklik yapılmaz. Bazı TPB’lere mektup köşeleri dahil edilmez. Bazı TPB’ler ise fasiküllerde yer almayan ekstra çizimleri, röportajları veya karakterlerin konsept tasarımlarını barındırır. Ülkemizde düzenli olarak sayıları bulmak zor olsa da, hemen her serinin ciltlerine kitapçılarda rastlayabilirsiniz.

Türkiye’de bir TPB orijinal dilinde 40-45 TL civarındayken Türkçe’ye çevrildiyse bu fiyat 25-30 TL’ye düşer. (indirim zamanlarında 20’yi bile görür üstelik) Ancak şunu da göz önünde bulundurmak gerekir ki, çoğu çizgi roman dükkanı satış yaparken günlük kurdan hesaplama yapar. Bu da orijinal sevdalısıysanız borsayı daha da yakından takip etmenize ve cebinizin epey bir yanmasına sebep olur.