Çeviri Hakkında

Açıkçası gerçekten kötü olmadığı sürece çeviri konusunda ufak tefek sorunlar hakkında huysuzluk etmeyi sevmem. Hatta bunu ukalalık olarak görürüm, ancak bu kez paylaşmak istediğim türden bir şey gözüme battı: Aynı sayfa içinde “Spider-Man”, “Doktor Ahtapot” ve “Yenilmezler”i bir arada görünce ister istemez gözüm döndü!

Bu ülkede yıllar boyunca “B Yayınları” tarafından “Örümcek Adam”ın yüzlerce sayısı. Son yıllarda Marmara Çizgi’nin de yayınladığı onlarca ciltte her ne kadar kapakta “Spider-Man” yazıyor olsa da içeride “Örümcek Adam” kullanıldı. Dolayısıyla bu konuda memlekette oturmuş bir algı var. Hem “Doktor Ahtapot” varsa neden “Örümcek Adam” yok? Ya da tam tersi, “Spider-Man” varsa neden “Doctor Octopus” yok? Bunun yanında az sonra da bahsedeceğim gibi; ülkemizde birçok yayıncı var ve hepsi söz birliği etmişçesine “Avengers”ı “Yenilmezler” olarak kullanmıyor. Yayıncı, nedense bu konuda ülkemiz çizgi roman habitatından gayrı bir yaklaşım tercih etmiş.

Aferin size, hiç yenilmeyin. Hatta yenilmediğiniz için hatalardan ders de almayın…

Hazır konusu açılmışken: Avengers’ın “Yenilmezler” diye çevrilmesi konusunda da bir çift lafım olacak. Eğer sinema filmi için ille de bir Türkçe karşılığı olması gerekiyorduysa yıllar önce Alfa Yayıncılık tarafından “İntikamcılar” ya da B Yayınları tarafından “İntikam Birliği” olarak çevrilen alternatifleri varken “Yenilmezler” olarak neden çevrildi anlamak gerçekten çok zor. Çoluk çocuk için sakıncalı mı “intikam” kelimesi? Hiç sanmıyorum. Eğer öyle bir şey olsa bu konuda çok daha hassas olan ABD’de konuyla ilgili vaktiyle bir şeyler yapılırdı. Hele hele yayın hayatına 60’ların başında Comics Code Authority gölgesinde başlamış olan bir çizgi romandan bahsediyorsak.

Panini mi?

Gelelim yayıncıya: Ülkemizde Panini isminin, yayınladıkları çıkartma albümleriyle ta benim çocukluk dönemime kadar uzanan bir geçmişi var. Marvel’in Avrupa’daki neredeyse tüm yayın haklarına sahip olan Panini’nin bu yılın başlarında Türkiye piyasasına giriş yapacağı biliniyordu. Zira Marvel’in Disney tarafından satın alınmasını takiben Panini, Avrupa’da etkisini yerel yayıncılarda çalışanları emektarları bünyesine katarak göstermeye başlamıştı. Ülkemizdeyse Panini halihazırda yayınladıkları çıkartma albümleriyle aktif durumdaydı. Çizgi roman olarak ise çocuklara yönelik aylık Spider-Man Maceraları adlı dergi haricinde bir de 2008’de yayınladıkları Heroes çizgi romanıyla aklımda kalmışlığı var.

“Demek Spider-Man yayınlıyordun!”

Bu bilgileri vermemin sebebi; bildiğiniz gibi memlekette Marvel çizgi romanları yayınlayan Marmara Çizgi, Gerekli Şeyler, Arkabahçe Yayıncılık, JBC Yayıncılık, Büyülü Çizgi Roman ve Çizgi Düşler olmak üzere tam 6 yayınevi var. Eğer Panini Türkiye, yayın haklarını elinde bulundurduğu Marvel serilerini bizzat kendi yayınlamayı planlıyorsa bunun piyasada oynatacağı taşlar konusunda endişelerim var. Elbette bunun gerçekleşmesi için Panini Türkiye’nin öncelikle başarılı olması gerekiyor. Dağıtım konusunda son derece deneyimli oldukları bir gerçek. Ancak memleketteki çizgi roman satışlarının yüzde 60 civarının çizgi roman dükkanlarından yapıldığı düşünüldüğünde sadece D&R’larda satışa sunulan, çizgi roman dükkanlarına 3 hafta gecikmeyle ulaştırılan Superior Spider-Man’in hedeflenen satışlara ulaşacağından şüpheliyim.

Yayın Çok Kaliteli Ama…

Kısmi lak kaplı ciltli kapağıyla Superior Spider-Man – Sayı 1 gerçekten göz dolduruyor. Kütüphanenizde yıllar boyunca durabilecek, evladiyelik bir yayın olmuş. Ancak bu noktada başka bir şey daha daha dikkatimi çekti. Şöyle ki; söz konusu yayın ISSN, yani süreli yayın olarak piyasaya sürülmüş. Bu da bir süre sonra tıpkı bir dergi gibi bayilerden toplatılmasını gerektiriyor. Türkiye’deki çizgi roman piyasasındaki satış zorlukları sebebiyle mevcut yayıncıların tümü çıkardıkları çizgi romanları ISBN, yani kitap olarak yayınlanıyor. Böylece yıllarca rafta kalma pahasına da olsa sadece satacağı garanti Spider-Man ve Avengers gibi çizgi romanlar yanında Fables, American Vampire, Y the Last Man ya da Chew daha deneysel çalışmaları da raflarda görebiliyoruz.

“Toplayamazsınız bu ciltleri!”

Muhtemelen Superior Spider-Man’in ISSN olarak basılma sebebi, ISBN’le arasındaki vergi farkından olsa gerek (ISSN %1, ISBN %8 diye hatırlıyorum). Ancak basılanlar tükenmezse tıpkı normal bir dergi gibi o güzelim ciltli yayın nasıl toplatılacak, sonra elde kalanların akıbeti ne olacak inanın o konuda yayıncının ne planladığını tahmin edemiyorum. Konu hakkındaki pratik uygulama ne kadar gevşektir ya da ne kadar yaptırımı vardır bilgim yok.