90’lar ve Yeni bir Dönem

1992’de Kyoryu Sentai Zyuranger, seri için yeni bir yol ayrımı olmuştur zira Power Rangers’in doğuşu tam olarak bu noktada başlıyor. Biz 80’ler çocuklarının M.A.S.K., Inspector Gadget, He-Man ve She-Ra ile tanıdığı paragöz (öyle böyle değil!) yapımcılar Haim Saban ve ortağı Shuki Levy’nin iş gezisi için 80’lerin sonlarında gittikleri Japonya’da Kousoku Sentai Turboranger serisine denk gelmeleri ve bu külliyatı gayet esnek bir anlaşma ile Japonya dışındaki ülkelerde uzun süreli olarak lisanslamaları üzerine, bizim vakti zamanında izlediğimiz Power Rangers serisinin temelleri atılıyor. Bizim 1. sezon olarak bildiğimiz, 1993 tarihli seri Japonya’da bir yıl önce yayınlanan Kyoryu Sentai Zyuranger’in bir adaptasyonudur (Buraya başka bir şey yazardım da… Eh, neyse).

Yukarıda Zyuranger ile intro karşılaştırmasını gördüğünüz Power Rangers’in ilk sezonlarında tüm canavar dövüşleri ve tüm kostümlü dövüş sahneleri Japon versiyonuna dublaj yapılarak kotarılmıştı (Sarı Ranger’ın gayet dar lateks kostüm altında malum yerinin o halde kadraja girmesinin takdir edersiniz başka bir açıklaması yoktu). Neyse ki 2. sezondan itibaren gerçek anlamda kendilerinin çektiği dövüş sahneleri çekmeye ve kendi yaratık tasarımlarını kullanmaya başlayabildiler. Öte yandan illa karşılaştırmam gerekirse, Power Rangers’in dramatik doz, birbirine bağlantılı bölümler ve aksiyon kareografisi olarak Japon versiyonlarının yanına bile yaklaşamadığını söyleyebilirim.

Power Rangers’i bir kenara bırakırsak, 90’larda külliyatta yaşanan en büyük iki değişmeden ilki Bubble Age’in bitişini perçinleyen olaylar olarak kabul edilen Kobe depremi ve Aum Shinrikyo tarikatının Sarin gazı düzenleyerek yaptığı metro saldırısıdır. Bu iki olaya denk gelen Chouriki Sentai Ohranger (1995) serisinin senaryosu değiştirilmiş ve sonraki serilerde çocukları korkutacak olayların sayısı hayli azaltılmıştır. Külliyatın 90’lardaki yorumunu etkileyen bir diğer faktör, Toei’nin 1996’dan itibaren Versus filmleri ekleyerek serileri birbirine birinin ilk çeyreği diğerinin de son çeyreğinden bağlamasıdır. Hatta 2004’deki Tokusou Sentai Dekaranger serisinden itibaren, her serinin son bölümünün post credit sahnesinde sonraki serinin kaptanlarının birbirleriyle tokalaşarak bir nevi devir teslim töreni yapmalarına yer verilerek buna farklı bir boyut getirilmiştir.

Chouriki Sentai Ohranger (1995)

Bu metod aynı zamanda 2007 sonrası Kamen Rider serilerinde de kullanılmaya başlandı ve 2010 sonrasında Neo Heisei adını verdiğimiz dönemle birlikte TV serisinin kendi yapısıyla ayırd edilemez hale gelen crossover‘lar silsilesini başlattı ve hatta Kamen Rider ile Super Sentai karakterleri birbirlerine karşı ya da omuz omuza dövüşebilmeye başladılar (Yine de Versus filmlerinin tamamının iki tarafın da kandırıldığını fark edip gerçek kötüleri hep beraber dövmesiyle biten ve gerçek anlamda sadece cameo’lar/yeniden tekrarlanan roller açısından bizim için önem taşıdığını söylememiz gerekecektir).

90’larda denenen ve külliyatta etkileri yer yer de olsa süren bir diğer tema da Japon porno endüstrisinden bayan oyuncuların serilerde yer almaya yönlendirilmeleridir. Daha öncesinde bu tür dizilerde oynayanların gravür fotoğraf albümleri çektirmesine ya da kendi filmlerinde bazı cüretkar sahnelerde yer almalarına Kamen Rider külliyatına göre biraz daha müsamahalı davranılmış olsa da, bu kısa süreli denemenin serinin fan service açısından durduğu yeri oldukça değiştirdiği de bir gerçektir. Ayrıca fikir vermesi açısından bu mevzu hakkında farklı açılardan değindiğimiz bir yazımız mevcut:

2000’lerin Super Sentai külliyatında ayrıca bahsedilmesi gereken tek önemli husus, eski serilerde dublör olarak çalışmış olan, sonrasında ABD’de bir süre çalıştıktan sonra kendi dublör ve prodüksiyon ajansını kurarak geri dönen Koichi Sakamoto’nun külliyatın wire fu ve dövüş kareografileri ile çekim metotlarını bir üst aşamaya taşımış olmasıdır. Super Sentai külliyatı dışında da filmler üreten Sakamoto’nun diz üstü çekim fetişi ve aksiyon filmlerinde Super Sentai külliyatı oyuncularına sıkça yer yerme alışkanlığı gözlerden kaçmamakta. Sakamoto’nun külliyat dışındaki filmleri açısından örnek vermek gerekirse Travellers: Dimension Police, Red x Pink, KIRI ve 009-1 sayılabilir.

Klişeler İçin, Klişelere Karşı!

Super Sentai külliyatının olmazsa olmazlarından biri klişeler elbette. Öyle ki, bir noktada tüm dizinin sadece klişelerden oluştuğunu sanabilirsiniz. Ama bu bir noktadan sonra rahatsızlık yaratmaktan uzaklaşarak kendi türünü kabul ettiriyor.

Renkler

Örneğin en basitinden karakter renkleri o karakterin serideki yerini sembolize eder. Kırmızı liderdir ve her seride farklı şekillerde vurgulansa da ekibin bütünlüğüne en bağlı ve en lider ruhlu karakter olarak öne çıkar. Çoğu seride ekibi bir araya getirmek ve hikayenin ilerlediği kısımlar onun üzerinden kurgulanır.

Mavi karakter hiyerarşide ikinci sıradadır, genel olarak en dengeli karakterdir ve çoğu zaman grubun beyni olarak lanse edilir, kımızı ile aralarında çatışma var gibi gösterilse de çoğu zaman emirleri harfiyen yerine getiren karakter haline gelmesi gecikmeyecektir.

Sarı karakter 1984’deki Choudenshi Bioman’a dek sadece erkek olarak lanse edilmişse de sonraki birçok seride kadın olarak yansıtılır ve grubun abla (ya da kız arkadaş fantezisi) figürü olarak yer verilir, patronun zayıf noktasını açığa sermek -mavi o ana dek yapmadıysa- onun işidir. Sarı eğer bir erkekse, taktik bir karakter değil, tam aksine normalde siyahın rolünü (Bkz. sonraki cümle) taşıdığı varsayılabilir ve bu durumda genellikle grubun tank karakteri olarak kullanılır, hatta bunu vurgulamak için şişman sarılara bile yer verildiği olur.

Siyah daha çok kaba güç gerektiren noktalarda devreye giren bir tür brawler’dir ve altın, gümüş vs gibi renklerde ekstra savaşçılar siyahın rolünün gruba tek başına ihtiyaç duymayan ama kendilerine ihtiyaç duyulduğu noktalarda devreye giren gelişmiş varyantlarıdır. Aynı zamanda ekstra savaşçılar hikayeye dahil olduğunda hikayenin giriş kısmının bittiği varsayılabilir.

Uchu Sentai Kyuranger (2017-2018)

Yeşil tüm serilerde ortaya çıkmaz ama çıktığı birçok yapımda sarının erkek olduğu serilerde olduğu gibi bir tür comic relief olarak kullanılır, çocuklar ve evcil hayvanlarla arası en iyi olan da çoğu zaman bu karakter olacaktır, öte yandan -ekstra savaşçıları saymazsak- otoriteyle en çok sorunu olan da genellikle bu karakterdir.

Pembe genellikle daha çok grubun en çevik ama en zayıf üyesidir, grubun çoğu yakın dövüş silahlarına sahip olduğu serilerde bile genellikle uzaktan savaşmakta kendisine başvurulur ve -söylemeye pek de gerek yok ama- grubun fan service nesnesidir ve sarının kadın olduğu serilerde kız kardeş figürünün bir karşılığı olarak kullanılır.

Benzer şekilde beyaz ve mor da mavi savaşçıların çoğu zaman kadın olan gelişmiş varyantları olarak kabul edilebilir. Bununla birlikte, bir istisna olmakla birlikte, Super Sentai serilerinde bugüne dek görülen 12 rengin tamamı en az bir kez unisex olarak kullanılmıştır.