Everyman sözcüğü dilimize birebir çeviride “her adam” denilebilecek olsa da tam karşılığı “sıradan adam” anlamına gelmektedir.

Buradaki sıradan adam tanımı size “sıkıcı insan” gibi gelmemelidir. Kurgu eserlerde (romandan öykücülüğe, diziden sinemaya ve hatta bilgisayar oyunlarına kadar) kullanıldığı haliyle everyman, okuyucunun çevresinde sıklıkla benzerlerini bulabileceği, eserin türüne göre genellikle en kolay empati yapabileceği, çeşitli değişimlere açık jenerik karakterleri tanımlamaya yarar.

Everyman’in Kurgudaki Yeri

Everyman karakterler, özellikle ana akım kurgu eserlerin olmazsa olmazıdır. Daha underground eserlerde, hedef kitlenin (okuyucu ya da izleyici) empati yapacağı karakterler toplumdan farklılaşıyor olabilir. Ancak ana akımdaki everyman karakterler, sıklıkla izleyicinin büyük kısmının kendisini gördüğü ya da yakın çevresinden tanıyacağı tiplemelerdir.

Genellikle daha orta sınıftan olabilirler, karşılaştıkları sorunlar ve gündelik hayatları orta sınıfa yakındır. Ancak elit bir yaşantıyı anlatan kurgudaki everyman de ona göre şekil alacaktır.

-Böyle durunca everyman’lik bozulur mu abi? -Yok olmaz birşey, devam et Jerryciğim.

Bu bağlamda bakarsak everyman, kurgunun inandırıcılığını perçinlemeye de yarar. Absürt bir hikayede, hikayenin dayanak noktasını oluşturacağı için diğer karakterlerin absürtlüğünü belirginleştirir. Big Bang Theory‘den Leonard, gündelik hayat için everyman sayılmayabilir ancak geek/nerd bir kitle için everyman karakter haline gelir. Zira Sheldon, Raj ve Howard pek çok konuda daha uç noktalarda gezerler.

Aynı durum yine bir komedi olan Seinfeld serisinde de karşımıza çıkar. Kramer başta olmak üzere Costanza ve Elaine de uç nokta karakterlerdir. Bu yüzden Jerry, serinin sadece başrolü değil aynı zamanda da izleyicinin ortak nokta bulduğu karakteridir.

Game of Thrones’un ilk örneği tahmin edeceğiniz üzere Ned Stark’tır. Her ne kadar Lord olsa da anlaşılır motivasyonları ve davranış kalıpları vardır. Ölümünün o denli etkileyici olmasının nedeni sadece onurlu bir lord olması değil, çoğu izleyicinin kolay empati kurmasıdır. Özetle, Ned Stark ölünce, izleyici de ölür. Hikayenin sonraki kısımlarında everyman benzeri rolü de Jon Snow ile Tyrion Lannister arasında paylaşılır. Ne kadar sevilirse sevilsin, Khaleesi asla everyman olamaz. Benzer şekilde Cersei, Littlefinger, Sansa ya da Arya bu konuya örnek karakterler değildir.

Rose favori, Rory ise plase!

Uç nokta bir bilimkurgu olarak Dr. Who için de everyman pozisyonu kaçınılmazdır. Bu tür karakterlerin varlığı herhangi bir izleyicinin Zaman Lordu ile seyahat etmesine olanak sağlar. Kendi içlerinde enteresan karakter farklılıkları gösterseler de Doctor kadar tuhaf bir karakteri perçinlemek için mutlaka bu tür karakter gerekmektedir. Serilerin on yıllardır bu kadar tutmasının nedeni muhtemelen, Doctor değil yoldaşlarının gerçek birer everyman olmalarıdır.

Bununla birlikte everyman’in hikayedeki rolü ise stabil değildir. En ideal yerleri başrol olsa da yardımcı hatta tamamlayıcı rollerde de karşımıza çıkabilmektedirler.

Dikkat edilirse, bu tür karakterlerin özellikle de komedi, bilim kurgu ve fantastik kurguda daha çok kullanıldığını görürüz. Hikaye ana akımdan ve ortalama izleyiciden ne kadar uzaksa, ihtiyaç o kadar belirgin hale gelir. Özellikle de devam eden eserler (diziler, animeler, çizgi romanlar gibi) için everyman olmazsa olmaz haline gelebilir. Zira bir kaç saate sığdırılmış bir eser, okuyucu/izleyiciden karakterler ile empatiyi talep etmeyip sadece kendi hikayesini anlatmaya odaklanabilir.

Örneklerle Everyman Karakterler

En bilinen karakterlerin başında şüphesiz ki Peter Parker / Spider-Man gelir. Alt-orta sınıfa aittir, maddi ya da okul/iş problemleri yaşar, ilişkilerinde iniş çıkışlar olur, sevdiklerini kaybeder vs. Spider-Man, çoğu izleyicinin en rahat empati kurduğu karakterlerden biri olarak yıllardır Marvel’in en önemli markasıdır.

Başına gelmeyen kalmadığı için mi Spider-Man bu kadar çok seviliyor?

Gel gelelim, Marvel Cinematic Universe’in everyman karakteri ise  (çizgi romanda hep o rolde olmasa da) Hawkeye olmaktadır. Bu durumu belirginleştiren pek çok etmen vardır, eşi ve çocuklarının olması, bir şekilde emekliliğini ilan etmesi, güçlerinin olmaması gibi etmenler Hawkeye’ı bu film serileri için iyi bir örnek haline getirmektedir.

DC’nin karakterlerinin genellikle daha tanrısal ve ikonik olmaları konusuna pek çok yazıda değinmiştik. Bu yüzden DC içinde, Marvel’da olduğu kadar everyman barındırmaz. Yine de bilinen karakterlerden en ideal örnekler Nightwing ya da Robin’lerin bazılarıdır.

Çok büyük bir hikayeyi anlatan Yüzüklerin Efendisi ise pek çok açıdan bir everyman cennetidir. Yüzük Kardeşliği’ndeki hobbitlerin tamamı temelde bu kalıba uymaktadır. Yine de bir sıralama yaparsak en uygunu Sam, en az uygunu (yine de öyle olmakla birlikte) Frodo’dur.

Ünlü Southpark’ın örneği ise herkesin rahatlıkla tahmin edeceği üzere Stan’dir. Stan resmen everyman avatarı olmak için yaratılmıştır. Diğer çocukların ve hatta sıklıkla yetişkinlerin acayipliklerini belirgin hale getiren karakter Stan’dir.

Senin başka bir şey olma şansın yoktu zaten Stan…

Harry Potter serilerinin aday karakteri ise Ron Weasley olmaktadır. Harry de temelde o role uygun olsa da, serinin tüm ağırlığının merkezi olmasından ve sıklıkla alışılmadık yetenek gösterileri sergilemesinden dolayı everyman’in sınırlarını aşmaktadır. Zira bahis konusu karakterler genellikle makul sınırlarda dolaşmaktadır.

The Office dizisi de uç noktalardaki sayısız karakteri barındırdığı için, aynı ölçüde mükemmel bir karaktere sahiptir : Jim Halpert! Müdür Michael’in aşırı tavırları, müdür yardımcısı (ya da yardımcı müdür) Dwight’ın tuhaflıkları, Angela’nın aşırı tutuculuğu, Stanley’nin olumsuz tavırlarının yanında Jim, içimizden biri gibidir.

Bilgisayar oyunlarına gelirsek, Mass Effect serilerindeki Kaidan Alenko ideal bir everyman karakter örneğidir.

Yazıyı kapatırken, The Lego Movie’nin başrol karakteri Emmett Brickowski’nin de mükemmel bir örnek olduğunu belirtmek gerekir. Zaten filmin tüm mesajı sıradan karakterin fark yaratabileceği ve bir çocuğun hayal gücünün serbest bırakılması üzerinedir.

Kurguda daha sayısız bu türden karakter bulunmaktadır. Atladıklarımızı yorumlarda paylaşmayı unutmayın.