Orklardan Daha İğrenç Şeyler!

Tolkien’in Yüzüklerin Efendisi‘nde kullanmayı seçtiği foreshadowing dramatik ironi. Yüzük Kardeşliği’nde Frodo Ayrıkvadi’ye ulaştığında bir aylık bir maceranın ona yetip de arttığını söylüyor… oysa seri onun Shire’dan Mordor’a uzanan yolculuğunu konu alıyor. Üstelik Hobbit’i okuduysanız, Bilbo’nun da kitabın başında aynı derecede gönülsüz bir maceracı olduğunu bilirsiniz. Eminim Frodo’nun bu sözlerine bıyık altından gülmüştür o da. Boromir borusunu ilk defa öttürdüğündeyse Elrond ona bir sonraki seferin kendi ülkesinin sınırları içinde, ve gerçekten ihtiyacı varken olması gerektiğini öğütler—borunun ikinci öttürülüşünün nasıl koşullar altında olduğunu hatırlayacaksınız.

“Dünyanın derin yerlerinde orklardan daha eski ve daha iğrenç şeyler vardır.“

Moria’ya girerken Gandalf “Dünyanın derin yerlerinde orklardan daha eski ve daha iğrenç şeyler vardır,” der. Çok geçmeden şüphesiz Gandalf’ın bahsettiği iğrenç şeylerden biri olan Balrog’la karşılaşırlar.

Hikaye Örgülerinde Gedikler

Yazarların fikir değiştirdiği olmaz mı peki? Bazen uzun uzadıya bir şey anlatmaya başlarlar. Meraklanırsınız, heyecanlanırsınız, ve hayır, sadece sizin kafanızda olan bir şey değildir bu. Ama bir şeyler ters gider, ve girişi yapılan o hikaye örgüsü aniden terk edilir. Bir daha sözü edilmez, çoğu kez kurguda kocaman, açıklanamayan bir delik oluşturur. Mass Effect 2‘de Shepard Tali’Zorah’yı aramak için Haestrom gezegenine gider. Tali ve ekibi, geth tarafından saldırıya uğramadan önce içinde bulundukları sistemin yıldızının neden bu kadar çabuk yaşlandığını araştırmaktadırlar. Tali sonradan Shepard’a yıldızın kütlesini azaltan bir karanlık enerji birikmesi olduğunu, ve bunun daha önce başka yıldızlarda da gözlemlendiğini anlatır. Tahmin edebileceğiniz gibi bu noktadan sonra karanlık enerji birikmesi hakkında hiçbir şey duymadık. Üçüncü oyun çıktıktan sonra serinin eski baş yazarlarından Drew Karpyshyn, karanlık enerjinin Reaper’lara bağlanacağını ve istila sebeplerinin bir parçası olacağını açıklamıştı. Anlayacağınız seri tamamen farklı temalarla, bambaşka bir yöne gidecekti.

Oradaysa Mutlaka Kırılır!

Popüler kültürde kalıplaşmış bazı ‘klasik’ foreshadowing öğeleri var. Yetim kahramanın tanımadığı babasından kalan o nesne mutlaka ileride önemli olacaktır (hatta bahse girerim hikayeyi başlatan nesnedir bu). Friends‘teki çiftlerden birinin evlat edindiği, sürpriz olarak ikiz çıkan çocuklar için dahiyane bir fikri vardır, birini yetimhaneye geri götüreceklerdir: “İkisine bir madalyonun yarısını veririz. Yıllar sonra birbirlerini bulabilirler böylece. Herkes için güzel bir anı olur!” Bir noktada merhumun küllerini içeren vazoya dikkat çekiliyorsa vazo mutlaka kırılır, kırılmak için ordadır—nitekim Ben Stiller komedisi Zor Baba‘da tam da bu olur.

Vazoya dikkat…

Kurguda Yansımalar ve Karakterlerin Kaderleri

Dramatik meteorolojik olaylar her zaman heyecanlı olaylara gebedir, bugünlerde belki de bunun en meşhur örneği “Winter is coming”le Game of Thrones‘tur (diğer eserlerdeki örneklerin aksine hala bekliyoruz). Game of Thrones demişken, Ned Stark’ın serinin başında bulduğu, anneleri ölmüş olan ulukurt yavruları bas bas Starklar diye bağıran bir sembol. İleriki sezonlarda da fark ediyoruz ki daha ilk sezonda öksüz  yavruların bazılarının ölmesi, her birinin bir yana dağılması Stark çocuklarının akıbetlerini öngörür niteliktedir aslında. Bazı aforizmaların, hatta bütünüyle sahnelerin filmin ikinci yarısında farklı bir bağlamda tekrarlanarak parallellik oluşturulması da koca bir Hollywood klişesi oldu artık. Önceki paragraflarda bahsettiğimin aksine, genelde kör göze parmak yapılan bir hareket bu.

“Ya bir kahraman olarak ölürsün, ya da kötü adamlardan biri olduğunu görecek kadar uzun yaşarsın.“

Foreshadowing kurgunun devamlılığı için kullanılan her aracı içine alan oldukça geniş bir yelpaze. Belki kahramanımızın öylesine yanında durduğu tabela bize hikaye hakkında ipuçları veriyordur, belki de esas kızın gördüğü rüyadaki şeyleri biraz daha ciddiye almalısınız. Ya da kim bilir, kötü adama beklenmedik bir sempati duymanıza sebep olan o sahne sizi onun ‘iyi taraf’a geçmesine hazırlamak içindir. Yazarlar muzip insanlar, bilemezsiniz.