Geek kavramını ele alırken zorunlu olarak ABD odaklı okumak ve düşünmek zorundayız. Kavramın üreticisi, dağıtıcısı ve hamisi ABD’dir. Otakuluk müessesesi geek’lik müessesesinin Japonya’ya yerelleştirilmesinden ibarettir ve ayrı bir olay değildir (Otakuluğu geeklik referansı ile anlatan başka bir yazı da gelecek).

Geek, bir konu hakkında devamlı hevesi olan, çaba harcayan ve araştırma yapan kişidir. Geek sözcüğü, ortaçağ Kuzey Avrupa dillerinde soytarı anlamına gelen bazı  kelimelerden evrim geçirmiştir. İlk kez günümüzdeki anlamıyla kullanıldığında “Ne diyon lan sen değişik?!” cümlesindeki “değişik” ile aynı anlamda kullanıldı.

Geek’in ilgi alanlarına dair  kontrolsüz bir heyecanı vardır ve çok duygusal tepkiler verebilir. Mesela ender şişe şarap toplayan kodaman, samimi bir heyecanla topluyorsa şarap geek’idir. Bunu anlamak zor değildir, geek tanımı gereği konusu açıldığında heyecanını içinde tutamaz. Bu açıdan Arnavut Şevket’in kuşculuğu tam bir geek’lik. Adam kuş sesi taklit ederken kendisine hakim olamıyor, dakikalarca lezzetli “çipetpet” ile lezzetsiz “çipetpet” arasındaki farkı anlatmak için “ÇİPETPET ÇİPETPET ŞAKŞAKŞAKŞAKŞAKŞAK” diye bağırıyor.

(Bkz. Ah nerede o İstanbul’un eski geekleri, şimdiki nesil hep gavur geeklerine özeniyor.)

Şimdiki zaman ünlüleri arasında çok geek var, lakin bunlar arasında Vin Diesel aşırı geek’tir. Adam, ergenken oynadığı ev yapımı D&D cadı avcısı sınıfı hakkında senarist Cory Goodman’ın kafasını şişirmek suretiyle filmin senaryosunu ortaya çıkarttırıp, kendi sınıfını filmde oynuyor. Bir uğraşıya bu çapta tutku ile bağlanmak zaten geek’liğin tanımının eyleme geçmesidir.

Örneklerden de anladığımız gibi; istisnasız her konunun geek’i olur, metalci de sevdiği türün geek’i olur, futbol taraftarı da takımının geek’i olur. Ama adettendir, halk arasında sadece çizgi roman, fantastik edebiyat, rol yapma oyunları gibi belli başlı konulara ilgi duyanlara açık açık “geek” denir. Bu kafa karışıklığına ve insanların kavramı yanlış öğrenmesine sebep olur. Hatayı düzeltmeden önce hatanın kaynağını belirlemek gerekir. Ondan geek kavramının bu galat-ı meşhur kullanımı nereden çıktı onu düşünmek lazım.

Kim Taktı Bu İsmi?

Geek adı, geek’lere geek olmayanlar tarafından tek taraflı verildi. Bir insan topluluğunun adlandırılması yabancılıkla olur. Ezelden beri bir orman içinde komşu yaşamış 5 ufak köy arasında soyluk, milletlik, ümmetlik olmaz. Dolayısıyla topluluk isimleri de olmaz. Dikkatli incelenirse, bazı kabileler için kullandığımız isimler kendi dillerinde “insanlar” veya “biz” anlamına gelir, çünkü hiç “ötekiler” olmamıştır. Eğer bir yerde bir topluluk ismi varsa, bu topluluk isimlerine sebep olan ötekileştirme, yabancılık, garipseme ve düşmanlık vardır.

Amerikan toplumunda kamusal katılım saplantısı ve entellektüel karşıtlığı vardır. Geekler hHem kamunun düşünsel dünyasına uzak hem de entellektüelliğe yatkın insanlardır. Geekler iki temel varsayıma ters düştükleri için, Amerika’nın kısa tarihi boyunca hep kuşku ile karşılandılar. Bugün geek dediğimiz insanların Amerikan toplumu tarafından ayrı bir topluluk olarak belirlenip isimlendirilmesi bundandır. Bu iki kültürel damar, Amerikan Demokratik Cumhuriyetinin kuruluş temellerine dayanır ve bir anlamda Amerika ideolojik olarak yıkılmadan değiştirilmeleri imkansızdır. Amerikan toplumu geek’lerden gözle görülür fayda sağladıkları sürece geek’leri el üstünde tutar, ama daha temel seviyedeki asla değişmeyen düşmanlıkları sebebiyle “Bundan böyle geekler makbul vatandaştır.” diye karar alamazlar. Geek’lerin Amerikan toplumunun kalanıyla ilişkisi bu sebeplerden çok değişkendir.

Geçmiş dönemlerde “Geek” denilince, akla gelen.

Amerikan toplumunun yapısı sebebiyle geek tanımı bilimsel bir tanım değildir, sığ ve çıkarcı bir tanımdır. Geek kimliğini oluşturan şey Amerikan toplumunun geek düşmanlığı olduğu için, geçen 50 yılda popüler kültürde geek’ler hakkında konuşulurken en çok Amerikan toplumunun en sevmediği geek tiplemeleri hakkında konuşuldu. Bu süreçte basmakalıp geek tanımı; çizgi roman okuyan, çizgi film izleyen, oyuncak toplayan, net ticari çıkar olmadan bilimle ve teknoloji ile ilgilenen, insanları sözel olarak etkileme yetisi olmayan ve manevi/örfi yönleri zayıf insanlardı. Bu tanım Amerikan toplumunun “makbul vatandaş”ının tam tersidir.

Amerikalıların “geek” kavramıyla aşağıladığı insanların ortak özelliği, bir konuya “Mala davara faydası var mı?” demeden devamlı çaba harcayacak kadar ilgi duymasıdır. Ama bu özelliğe sahip olan her insan eşit oranda aşağılanmaz çünkü tekrarlıyorum; Amerikalılar sığ ve çıkarcı bir toplumdur. Geekler “Mala davara sağlanan fayda” miktarı ile ters orantılı olarak aşağılanır. Bu sebeple Soğuk Savaş zamanında çekilen filmlerde Amerikanın uzaydaki askeri üstünlüğünü kuran NASA bilim adamları filmde önemli gösterilirken, çizgi roman okuyan gözlüklü ergenlerin kafası klozete sokulur.