Toplumun sevilmeyenleri dizimizin üçüncüsüne hoşgeldiniz. Bugün geek ve otaku‘dan sonra nerd’lere değineceğiz. Yaygın kanıya göre nerd kelimesini yazılı olarak ilk kullanımı, meşhur çocuk yazarı Dr. Seuss’un “If I ran the zoo” isimli resimli kitabındadır. Bu ilk kullanımda nerd fantastik bir mahluk olarak betimlenmiştir. Sözcük hemen ertesi yıl çocukların birbirine laf sokma mücadelesine malzeme olmuş ve “uslu çocuklar” diye nitelendirebileceğimiz grupları aşağılamak için kullanılmıştır. Zaman içinde daha rafine olmuş ve bugünkü haline gelmiştir.

Nerd ve geek özünde birbirinden bağımsız karakter özellikleridir. Geek olmak, insanın bir ilgi alanına anormal şekilde sarılmasıdır. Ama bu geek’i sokaktaki adamdan pek de farklı yapmaz. İslam geek’iyle mahallenin sofu emmisi bir masaya otursalar, emmiye son derece aklı başında gelen İslam tarihi muhabbetleri yürütebilirler. Nerd böyle değildir, onun kafası farklı çalışır. Nerd kafayı “İslam nasıl çalışıyor?” sorusuna takar, sonra “Kuran’ın şifreleri”, “cinler ve kuantum”, “namaz ve termodinamik” gibi antin kuntin tezler geliştirir. Mahallenin imamı da “Aha bir tane daha çıktı tövbe tövbe” diye uzaklaşır (Şaka değil piyasada çok İslam nerd’ü var).

Aslında Edip Bey de nerd.

Nerd diğer kardeşleri gibi topluma uyum uyumsuzluğuyla tanımlanır. Doğal olarak tanımlayan toplumun geri kalanıdır. Yine tanım son derece sığdır. Ve yine bu sığlıktan ötürü nerd’ün resmi tanımı sakattır. Popüler kültürde nerd ve geek ayrımı “Amaaan aynı haltın laciverti, nasılsa ikisini de sevmiyoruz” seviyesindedir. Lakin her ne kadar sinirlenince ağzıma geleni söylesem de toplum tamamen şuursuz değildir. Nerd ve geek arasında bir fark olduğunu bilir, ama bu farkın ne olduğunu kesinlikle önemsemezler. Tekrarlıyorum; çünkü buradaki ufak ayrım çok önemli, toplum nezdinde geek ve nerd arasında bir fark vardır, iki farklı isim olması buna kanıttır. Ammaaaaaa gidip de sokaktaki adama “Geek ve nerd arasındaki fark nedir?” diye sormak moral bozukluğu ve hüsranla sonuçlanacaktır.

Nerd’ler diğer insanlardan daha farklı çalışan düzen algısı hisleriyle tanımlanırlar. İnsan zihninin en mühim özelliklerinden biri gelişmiş düzen algısıdır. Geçmişteki olaylar arasında ilişki kurup, bu ilişkiler üzerinde geleceğe dair tahmin üretmemizi sağlar. Bunun yanında zamandan bağımsız olarak bazı şeylerin yan yana gelince oluşturdukları bütünün toplamlarından daha fazlaymış gibi algılamamızı sağlar. Yazı okurken “iki nokta parantez” dizgisinin gülümseyen bir yüz olduğunu anlamamızı sağlayan bu düzen algısı yeteneğidir. Lakin oturup düşünürsek iki nokta parantezin güler yüz olması çok büyük bir varsayımdır. Sıradan bir meseleymiş gibi ele almamızın sebebi her insanın düzen algısının az çok ortak bir yönde çalışmasıdır, başka türlü insanların uyum içinde toplumsal yaşaması mümkün olmadı.

İnsanı insan yapan en önemli özelliklerden biri gelişmişdüzen algısı ise. Düzen algısı toplumun geneline kıyasla değişik işleyen nerd’lerin insan olarak ortalam insandan daha değişiktir. Diğer insanların dikkat etmeyecekleri detayları yakalar, kurmayacakları bağlantıları kurar ve uğraştıkalrı şeyle normal ötesi birincelikle uğraşırlar. Nerdler ortalama insana garip gelecek hareketler yapmaya yatkındır. Zaten nerd’leri istihdam edecek kapasitesi olmayan toplumlarda nerd’ler “zararsız deli” kategorisine eklenir. Bütün bunlar da zaten “Nerd’lerin kafası farklı çalışıyor.” lafının uzun açıklaması.

Temsili nerd kafası

Sokaktaki adam, nerd ve geek’i çok kolay birbirine karıştırır, çünkü onun gözünde ikisi de saçma sapan konularda bik bik öten işsiz güçsüz adamlardır. Sokaktaki adamın ilgilendiği mevzularla ilgilenen geek nasıl toplumsal katmanda sıkıntı çekmiyorsa, sokaktaki adamın dertlerinden başka şey bilmeyen ve düzen algısını bu yönde işleten nerd de faydalı adam olur.