Geek Terminoloji – Spin-Off Nedir?

Bir medya kavramı olarak spin-off, film, radyo ya da TV programı, çizgi roman, gibi mevcut bir medya ürününde yer alan belirli bir olay, karakter ya da konunun daha ayrıntılı bir şekilde incelendiği bir başka yapım ya da ürünü anlatmak için kullanılır.

Genel anlamıyla büyük bir şirketten ayrılan ve yatırımcıların desteği ile piyasaya giren yeni küçük şirketler için kullanılan bu terim dilimize ise “yan ürün” şeklinde yerleşmiştir. Spin off deyince ilk akla gelen örneklerden biri, 1982-1993 tarihleri arasında yayınlanan Cheers dizisinde yer alan  Dr. Frasier Crane karakterinin başrolünde yer aldığı Frasier dizisidir.  En güncel spin off yapımlarından biri ise Breaking Bad dizisinde bulunan Saul Goodman karakterinin geçmişini anlatan Better Call Saul’dur.

Spin Off Vs. Crossover

Tim Brooks ve Earle F. Marsh tarafından yazılan The Complete Directory to Prime Time Network and Cable TV Shows kitabında yer alan tanıma göre spin off bir film ya da dizide yer alan bir ya da birden fazla karakterin -ki genelde yardımcı rollerde yer alır- yeni bir dizide görülmesi durumudur. Bu noktada spin off’u crossover’dan ayrı tutmak gerekir. Crossover hakkında daha çok şey öğrenmek isteyenlere yazarlarımızdan Serkan Özay’ın aşağıdaki terminoloji yazısını okumalarını tavsiye ederim:

Geek Terminoloji – Crossover Nedir?

Daha net olması için spin off ile crossover için birer örnek vereyim. 2012 yılında başlayan Arrow dizisinin ikinci sezonuna gelindiğinde Grant Gustin’in canlandırdığı Barry Allen karakteri dizinin küçük bir kısmında görünmüştü. O sırada henüz dizisi olmayan bu karakter kısa bir süre sonra Flash dizisinde karşımıza çıkmıştı. Burada Flash dizisini Arrow’un spin off’u olarak düşünebilirsiniz. Ancak iki dizinin ilerleyen sezonlarda ortak pek çok bölümü oldu. İki mevcut dizi arasında gerçekleşen bu ortak bölümü ise crossover olarak tanımlayabiliriz.

Kavram karmaşasından kurtulduğumuza göre artık spin off’un tarihine bir göz atabiliriz.

İlk Spin Off Örnekleri

Yukarıda spin off’un yalnızca film ve diziyle sınırlı bir kavram olmadığından bahsetmiştim. İlk spin off’lardan biri 1941 tarihli radyo komedi show’u Fibber McGee and Molly’de yardımcı rolde yer alan Throckmorton P. Gildersleeve karakterinin kendine ait programı The Great Gildersleeve’dir.

Televizyondaki bilinen ilk spin off ise, 1957 yılında yayınlanan Steve McQueen’in Trackdown dizisindeki Josh Randall karakterinin başrol oynadığı Wanted: Dead or Alive dizisidir. The Rifleman dizisinde Michael Ansara’nın canlandırdığı Sam Buckhart karakterinin baş karakteri olduğu Law of the Plainsman dizisi de bu kavrama örnek gösterilebilir.

The Danny Thomas Show nam-ı diğer Make Room for Daddy’nin spin off’u olan The Andy Griffith Show ve yine aynı yılda yayınlanan ve 1954 tarihli December Bride’dan türeyen Pete and Gladys de ilk spin off örneklerinden biridir.

Televizyonda Spin Off

Spin off kavramının en yaygın şekilde kullanıldığı alan televizyon sektörüdür. Bazı spin off’lar mevcut dizi devam ederken yayına girerken, bazıları biten ve büyük ihtimal özlenen bir dizinin ardından çekiliyor.

Dizi devam ederken yayına giren spin off’lara örnek olarak;

  • Buffy the Vampire Slayer’daki Angel karakterini anlatan ve beş sezon süren dizisi Angel,
  • Family Guy’daki yan karakterlerden biri olan Cleveland’ın ailesi ile birlikte olan maceralarını anlatan The Cleveland Show,
  • Grey’s Anatomy’deki Dr. Addison Montgomery’nin hayatını merkezine alan ve dizinin üçüncü sezonunda başlayan Private Practice gösterilebilir.

Buffy ve Angel

Mevcut dizinin tamamlanmasının ardından çekilen diziler ise;

  • Friends’in başarısının ardından çekilen ve Los Angeles’a taşınan Joey Tribbiani karakterine odaklanan Joey,
  • The Good Wife bittikten bir yıl sonra Christine Baranski’nin dizideki Diane Lockhart karakterini yeniden canlandırdığı The Good Fight,
  • Jackass’i takiben, yapımda ailesiyle birlikte yer alan Bam Margera önce Viva La Bam ve ardından Bam’s Unholy Union programlarıyla izleyicinin karşısına çıktı.

Spin Off Madeni Doctor Who

Burada bir parantez açıp 2007 itibariyle toplamda dokuz spin off’u bulunan yaşayan bilimkurgu efsanesi Doctor Who’dan bahsedeceğim.

  • İlki başrolünde Sarah Jane Smith’in yer aldığı 1981 tarihli K-9 and Company idi.
  • UNIT personelinin maceralarını anlatan Wartime ise 1987 yılında yayınlandı.
  • 1995 yılına gelindiğinde, Shakedown: Return of the Sontarans filmi çekildi. Filmde Doctor Who’nun antagonisti bulunmasına rağmen telif hakları yüzünden doktorun kendisi yer almadı.
  • 90’lı yıllarda Caroline John’un Jon Pertwee döneminde canlandırdığı Dr. Elizabeth Shaw karakterini anlatan beş bölümlük PROBE serisi Reeltime tarafından dağıtıldı.
  • BBC, Doctor Who’nun kötü adamlarından oluşan Auton, Auton 2: Sentinel and Auton 3 adında üç tane filmin yapımcılığını üstlenip yayınladı.
  • 2006 yılında yine BBC daha yetişkin bir seyirci kitlesine hitap eden ve başrolünde Kaptan Jack Harkness’ın yer aldığı Torchwood’u yayınladı.
  • The Sarah Jane Adventures ve K-9 ise daha çocuk küçük yaştaki hayranlar için çekildi.
  • The Infinite Quest adındaki animasyon serisini de unutmamak lazım.

Beyaz Perdede Spinoff

En az televizyon kadar sinema da spin off projelerinden nasibini aldı. Spin off film deyince ilk akla gelen film şüphesiz, X-Men üçlemesinden doğan ve Wolverine’in ortaya çıkışını anlatan X-Men Origins: Wolverine filmidir. The Wolverine and Logan olmak üzere iki de devam filmi bulunan yapımın bir spin off’u daha mevcut. İlk olarak X-Men Origins: Wolverine filminde gördüğümüz Wade Wilson karakteri, dokuz yıl sonra kendi filmine kavuşabildi. Devam filminin çekimlerinin başladığı Deadpool bu noktada spin off’un spin off’u karşımıza çıkıyor.

Deadpool ve Wolverine X-Men Origins: Wolverine filminde

Spin off’lar yalnızca süper kahraman filmlerinde olmuyor. The Fugitive filminde yer alan Samuel Gerard karakterinin başrolünde olduğu U.S. Marshals filmi yapımcılarının devam filminden ziyade bir spin off olarak gördüğü bir yapım. Forgetting Sarah Marshall’da bulunan Aldous Snow karakterini merkezine alan Get Him to the Greek filmi de spin off filmlere örnek olarak gösterilebilir.

Bir filmde antagonist olan bir karakterin başka bir filmde protagonist olması da karşılaşılan bir durum. The Mummy Returns filminin kötü adamı olan The Scorpion King’in başrolünde yer aldığı The Scorpion King filmi de aynı şekilde bir spin off filmi olarak kabul edilebilir.

Spin off’un yaygın olduğu bir diğer film türü ise animasyonlar. Shrek film serisinde görülen Çizmeli Kedi’nin maceralarının anlatıldığı seri The Adventures of Puss in Boots akla ilk gelen spin off animasyonlarından. Madagascar serisinde yer alan penguenlerin başrolünde olduğu Penguins of Madagascar ve bir kısa film olan BURN-E’den doğan ve paralel spin off olarak kabul edilen uzun metrajlı animasyon WALL-E de spin off animasyonlara örnek olarak gösterilebilir.

Sırada film ve dizi gibi popüler olmayan spin off ürünler var.

Bilgisayar Oyunları

Spin off’lar diğer medya ürünleri gibi bilgisayar oyunlarında da mevcut. Spin off’u yapılan oyunları düşününce ilk akla gelen oyun şüphesiz Mario’dur. Mario Party, Mario Kart, Paper Mario, Mario & Luigi’nin yanı sıra çeşitli spor oyunlarının yanı sıra Mario Land gibi pek çok farklı oyuna da esin kaynağı olan Super Mario Bros.un kendisi de bir spin off. Mario karakteri ilk olarak Donkey Kong oyununda görülüyor.

Mario, Donkey Kong’da

Spin off olan oyunlara gösterilebilecek diğer örnekler ise;

  • Final Fantasy serisinden ortaya çıkan Final Fantasy Crystal Chronicles ve Final Fantasy Tactics,
  • Call of Duty: World at War oyununun iPhone’da bulunan Nazi Zombie özelliğinden ortaya çıkmış Call of Duty: World at War: Zombies,
  • Tomb Raider serisine dayanan Lara Croft and the Guardian of Light olarak gösterilebilir.

Çizgi Romanlarda Spin Off

Çizgi romanlar belki de spin off’ların en yaygın olduğu medya ürünü.

Batman serisinden doğan Batwoman ve Batgirl ile Superman’in ardından çizilen Supergirl ve Superman’s Girl Friend, Lois Lane en popüler spin off’lar olarak karşımıza çıkıyor. Aynı mantıktan hareketle 1977 yılında Spider-Man’den esinlenerek yaratılmış Spider-Woman, Captain Marvel’da görülen Ms. Marvel ve başta Hawkman’in ortağı olarak tanıtılan sonradan kendi hikayesine kavuşan Hawkgirl de çizgi roman spin off’larına örnek gösterilebilir. Erkek süper kahramanın spin off’larının kadın versiyonları olması da ilginç bir anekdot olarak zihinlerde yer ediyor.

Star Wars evreni de pek çok spin off barındırıyor. Örneğin Star Wars: Return of the Jedi filminin üç spin off kitabı bulunuyor. Bunlar: Star Wars: Aftermath, Star Wars: Shattered Empire ve Star Wars: C-3PO

Star Wars: A New Hope filminden ortaya çıkan 2015 tarihli Star Wars çizgi romanının da bir spin off’u var: Star Wars: Darth Vader isimli bu çizgi romanının da Star Wars: Vader Down isimli bir spin off’u mevcut. Burada spin off’un spin off’unun spin off’undan söz ediyoruz. Keşke bu durumun da bir ismi olsaydı. (Mesela; Spin Offffff)

Yukarıda bahsettiğim 2015 tarihli Star Wars çizgi romanının Star Wars: Chewbacca ve Star Wars: Princess Leia adında iki spin off’u daha olduğunu da ekleyelim ve Star Wars dosyasını burada kapatalım.

Edebiyatta Spin Off

Sinema sanatının yıllarca beslendiği spin off edebiyat dünyasında da kendine bir yer edinmiştir. Spin off olan birkaç edebi esere aşağıdan göz atabilirsiniz:

  • Rick Riordan tarafından kaleme alınan Heroes of Olympus, esasında Percy Jackson & the Olympians serisinden türemiş bir spin off serisi. Daha sonra yazılan The Demigod Files ve The Demigod Diariesare kitapları da bu iki seriden doğmuştur.
  • Mark Twain’in yazdığı The Adventures of Huckleberry Finn isimli roman da yazarın daha önceki kitabı The Adventures of Tom Sawyer’dan esinlenerek yazılmıştır.
  • Wide Sargasso Sea romanı da Jane Eyre’ın ardından kaleme alınmıştır.

Hepinize bol spin off’lu günler dilerim.

Bu yazı, "Geek Terminoloji" adlı yazı dizimizin bir parçasıdır.

Yorumlar