Prime Directive

Starfleet’in yabancı ırklara müdahale etmeme konusunda takip ettiği yönergelerdir. Prime Directive gereği, Starfleet personeli hiçbir şart altında henüz ışıktan hızlı seyahat öncesi bir medeniyetle resmi temasta bulunamaz. Işık hızını geçmeyi başarmış medeniyetlerle ise şu kurallar dahilinde temas sağlanabilmektedir:

• Diğer yaşam olan dünyalar hakkında bilgi temin edilemez.
• Teknoloji ya da bilimsel veri paylaşımı yapılamaz.
• Toplumun genel yapısını etkileyebilecek hareketler yapılamaz.
• Hizipleşmiş toplumlarda taraflardan herhangi birine destek sağlananamaz.
• Bir topluluğa yaptıkları sebebiyle başlarına gelecek sonuçlardan kaçmalarına yardımcı olunamaz.
• Sonunda nesilleri tükenecek bile olsa, bir topluluğu varlığından haberdar oldukları doğal felaketlerden korumaya çalışılamaz.
• Toplumların yasaları çiğnenemez ya da görmezden gelinemez.
• Topluluğun içişlerine müdahil olunamaz.

Star Trek: The Next Generation ve Star Trek: Voyager, prime directive konusunda en dramatik hikayelere sahip serilerdir. Bunun yanında prime directive’in oluşma sebepleri, Star Trek: Enterprise serisi boyunca detaylı olarak ele alınmıştır. Hatta bana soracak olursanız seri bunun üstüne bile kurulu sayılabilir.

Redshirt

Senaryo gereği, ana karakterlerin yüzleştiği tehlikeleri vurgulamak amacıyla ekranda göründükten kısa süre sonra öldürülen figüranlara verilen isimdir. Star Trek: The Original Series döneminde en çok ölüm sahnesine kurban verilenler kırmızı üniformalı güvenlik personelleri olduğundan ötürü onlara bu isim uygun görülmüştür. Zira 3 sezon süren seri boyunca ölen 59 personelin 43’ü kırmızı üniformalıdır.

Bu noktada John Scalzi’nin Redshirt’lerden esinlenerek yazdığı, Türkçeye de çevrilen Redshirts adlı romanı tavsiye etmeyi kendime borç bilirim. Sitemizde yer alan tanıtım yazısı için:

Replicator

Maddeleri ayrıştırarak başka forma sokan bir teknolojidir. Bir replicator, yiyecek, giyecek, eşyalar, makine parçaları, elektronik cihazlar hatta yapay organlar dahi oluşturabilmektedir. Her ne kadar bazı insanlar replicator’lardan çıkan yiyeceklerin tadının farklı olduğunu iddia etse de, kullananların çoğu yiyeceklerin tadının tam olarak gerçek gibi olduğunu düşünmektedir.

Replicator teknolojisinin teknik detayları serilerde çok detaylı açıklanmamıştır. Örneğin; ham madde olarak ne kullandığı belirtilmemiştir.

Günümüzdeki 3D yazıcılarını, gerçek replicator teknolojisinin proto örnekleri olarak görmek hiç yanlış bir yaklaşım olmayacaktır.

Rules of Acquisition

Son derece açıkgözlü bir ırk olan Ferengilerin, ticarete dayalı hayat tarzlarında uygulamak üzere kendilerine koydukları tam 285 maddeden oluşan kurallar serisidir. Rules of Acquisition, Türkçe’ye “Kazanç Kuralları” olarak çevrilebilir. Ferengi’ler, biz insan bakış açısından kimisi son derece acımasız, kimiyse trajikomik olan bu kurallara göre yaşamak konusunda çok ısrarcıdır. Kuralların hemen hemen hepsinden şimdiye kadar yayınlanan kitaplarda bahsedilmiştir. Tam listeye İngilizce olarak buradan ulaşabilirsiniz.

Star Trek: Deep Space Nine serisinin sonlarına doğru Ferengilerin anavatanı Ferenginar’da hayata geçirilen bir takım reformlar sebebiyle artık çocuklara Rules of Acquisition öğretilmediği söylenmiştir.

Rütbeler

Adı üstünde uzay gemilerinin aslında birer “gemi” olmalarından ötürü Yıldız Filosu (Starfleet), operasyonel anlamda Amerika Birleşik Devletleri Donanması’nın uzaya taşınmış halidir. Dolayısıyla Starfleet subay rütbeleri ABD donanmasıyla aynıdır. Ancak ABD kara kuvvetleri ve donanmasında kullanılan rütbe sistemleri birbinden tamamen farklıdır. Türk ordusu ise kara, hava ve deniz kuvvetlerinde general seviyesine kadar farklı rütbe kullanmamaktadır. Bu durum maalesef Star Trek gibi donanma rütbesi kullanan yapımlarda özellikle “lieutenant” ve “commander” içeren rütbelerin çevirilerinde hatalar yapılmasına sebep olmaktadır. Hazırladığım tabloda hem kara kuvvetleri hem de donanmada kullanılan rütbelerin Türk ordusundaki karşılıklarını yazdım.

Umarım gelecekte bu tablo çevirmen arkadaşların işine yarar.

Stardate

Federasyon genelinde kullanılan, sayılardan oluşan bir ortak tarih formatıdır. Star Trek dizi ve filmlerinde şimdiye kadar üç farklı format kullanılmıştır:

• Star Trek: The Original Series‘de, rastgele dört sayı seçilir ve yanına da bir küsürat eklenir. İlk dört sayı herhangi bir günü, küsürat ise bir günü oluşturan saatin onda birine tekabül eder. Yani 3046.4 dediğinizde 3046. gün saat 09:36 demek olacaktır. Ancak ilk dört sayı için dönemin yazarları için hazırlanan rehberde sadece kendi yazdıkları içinde tutarlılık beklendiği, serinin genelindeki stardate devamlılığını kafaya takmamaları söylenmiştir. Günümüz tarihiyle 2265 ila 2269 yılları arasında geçen Star Trek: The Original Series’in ilk bölümünde 1312.4 olarak başlayan stardate, son bölümde 5928.5 olarak belirtilmiştir. Evet, seri boyunca stardate’in ilk dört rakamı hep yükselmiştir, ama gün olarak kabul edilmeleri imkansızdır, zira hesaplanınca ortaya 13 yıla yakın bir süre çıkmaktadır. Sizin anlayacağınız, 60’lı yıllardaki dizi yapımcıları gelecekte geeklerin bu konuya çılgınlar gibi kafa yoracağını pek öngörememiştir.
• Star Trek: The Next Generation döneminde biraz daha detaylı bir stardate formülü karşımıza çıkar: Beş basamaklı bir sayıya yine tek haneli bir küsürat eklenir. İlk sayı, 24’üncü yüzyılılı temsilen mutlaka 4 olmak zorundadır. İkinci rakam ise aşağı yukarı bir dünya yılına tekabül eden sezon sayısını gösterecektir. Kalan üç sayı ise sezon boyunca 000 ila 999 arasında artarak ilerleyecektir. Tek haneli küsürat ise gün sayacı olarak düşünülmüştür. Ancak bu formül de bir noktada saçmalamıştır. Zira aynı zaman düzleminde konumlanan uzun metrajlı Star Trek: The Next Generation filmleri ve Star Trek: Deep Space ve Star Trek: Voyager serileri yüzünden ilk sayı bir noktada zaman hala 24’üncü yüzyıl olmasına rağmen 5’e yükselmiştir. Örneğin Star Trek: Nemesis adlı film, stardate 56844.9’da başlamıştır.
• 2009 yılında sıfırlanan Star Trek adlı filmde ise, yine 4 haneli bir rakam ve üç haneye kadar çıkabilen bir küsürat kullanılmıştır. İlk dört haneli rakam basitçe dünya yılını, küsürat ise yılın hangi gününde olduğunuzu belirtmektedir. Mesele benim doğum günüm bu sene stardate  2016.36’da, Cumhuriyet Bayramı ise 2016.303’te kutlanacaktır.