Kamu spotu: Kapak resmindeki zevat tam olarak nedir ben de bilmiyorum.

*Punk, tekil bir olgu değildir. Bazı daha küçük öğelerin toplamıdır. *Punk, parçalarının bütününden daha büyük bir anlam teşkil ettiğinden, bu parçaların bir kısmına sahip bir olguya bakıp; “Bu kısmen *punktur” demek abesle iştigaldir. Bütün parçalar bir araya gelecek ki; *punka dönüşsünler.

Aynı zamanda *punk toplamını oluşturan öğelerin de hiçbiri *punka has değildir. Hepsi başka bir olguyla ortak payedir. Bu sebepten, ortada *punk ile karıştırılmaya müsait pek çok olgu vardır. Bu olgular sürekli *punk diye yanlış etiketlenmektedir.

Bu yazıda iki yaygın örnek üzerinden üstteki iddamı açıklayacağım.

Post-Apokaliptik

Şekle şemale takılan insanlar için postapokaliptik  ile *punk çok kolay karıştırılır. Ayırt etmek için; toplumun daha genel koşullarına bakmak şarttır. (Eğer ki daha geniş toplumun yaşam şekli hakkında net bilgi yoksa kolpalamak serbest.) İki tarafta da, yırtık deri ceketler ve paslı araçlar var ama edebiyatın aktardığı mesaj çok farklı.

*Punk doğası gereği, bol yozlaşma ve çürüme barındırır. Öyle ki; çoğu zaman zihinlerde *punk ve çürüme/yozlaşma eş anlamlıdır. Bu yanlış bir yaklaşım, çünkü çürüme/yozlaşma sadece *punklara has değildir. Post-apokaliptik estetik de, bol bol çürüme barındırır. Hatta ikisi arasında özel bir ilişki vardır. Post apokaliptik estetiğin içindeki çürüme, apokaliptik laydan önce gelen devrin *punk estetiğinin içindeki çürüme ile devamlılık arz eder. *Punk üreten toplum düzeni ile düzenin çöküşünde oluşan post apokaliptik, ortamın arasındaki bu kültürel devamlılık, estetik devamlılığa sebep olur. Doğal olarak çok fazla ortak noktaları vardır.

Punk düğünü

Geçen yazıdan biliyoruz ki; refahın dalga dalga artması ile değişen toplum dinamikleri toplumun bir kısmına bol refah sağlarken, diğer kısmına çürüme/yozlaşma ve *punk hayat koşulları üretir. Refah üreten dalga bittiğinde ve toplum düzeni çöküşe geçtiğinde, geçen yazıda üstünkörü bahsettiğim apokaliptik olay gerçekleşir. (bazen apokaliptik olay kazayla meydana gelir ve toplum çöküşünü tetikler ama bu bağlamda, iki yol da aynı sonuca çıkıyor.) Apokaliptik olay gerçekleştiğinde, toplumdaki refahın büyük bir kısmı yok olur ve çürüme/yozlaşma hızlanarak artar. Kültürel aktarımın davranışı muhafaza etmesi gereği; post-apokaliptik estetik, kendisinden önce gelen medeniyetin ürettiği *punk estetiğin organik olarak devamıdır.

Post-apokaliptik düğünü

Çok dikkatli bakmayan birinin, aradaki farkı anlamaması normaldir.  Aktörler tamamen aynı olsa bile, bu iki türde mesaj farklıdır.Post-apokaliptik edebiyat; devinimin bizi nasıl yok edeceğini bağırır, *punk edebiyatı devinimin bizi nasıl süründüreceğini fısıldar.

*Tech

Malum *punk tanımının bir de tersi mümkün. Bir toplumsal devinimin meyvesini yiyen kesimlerin de, kendine has bir estetiği vardır. Bu olayı bilinçli olarak RPG yazarı Mike Pondsmith* kullanmıştır. Aynı anda büyü ve buhar devrimi yaşayan bir dünyada, iki devrimden de karlı çıkan kaymak tabakasının maceralarını konu eder.

Lordlu Kontlu geziyorlar. Apolatler püsküller havada uçuşuyor. Façanız yansın emi!

Bizzat Mike Pondsmith, “Bu eserin punk ile alakası yok. Geleceği olumlu gören bir dünyada refah yaşayan üst sınıfın maceraları punk mu olurmuş?” demiş. Kendi eserine “steamtech” demiştir. Aynısı tabii ki diğer alternatif tarih kurguları için de geçerli. Siber devrimden nasiplenen bir kesimin yaşadığı maceralar; Cybertech, dizel devriminin kazanımını sömüren kesimin edebiyatı da; Dieseltech olarak adlandırılabilir.

Burada karıştırılma noktası, ekseriyetle *punk edebiyatının bilimsel gelişim spekülasyonuna dengesiz miktarda ağırlık vermesi ve insanların kafasındaki örnek kümesinde, bütün *punk örneklerini bilim gelişimi tabanlı olması. Böyle olunca tersine mantık çalışıyor ve bilim spekülasyonu olan her eser, kafadan *punk kategorisine düşüyor.

Bu tabi ki yanlış.

Viktoryan hanımefendi korsesine, iki üç tane bronz çark yapıştırmak iyi niyet göstergesi olsa da, tek başına yeterli olmayabilir. Kaldı ki, “ticari bayan” korsesi ile hanımefendi korsesi farklıdır. Bu konuda bilinçlenmek lazım. Biri kendiliğinden punk malzemesi iken, diğeri hikaye ve yaratıcı çaba ile desteklenmelidir.

Sonuç

Bu iki en belirgin örnek dışında, *punk ile karıştırılan başka estetikler de mevcut. *Punk oluşturan öğeleri, sağda solda başka bağlamlar içinde görüp de, milletle kavgaya girecek durumlara düşmeyin. Biraz kafa yorulursa neyin *punk olmadığı ve neden olmadığı net bir şekilde tespit edilebilir.

Burada; “Biri daha üstün diğerleri işe yaramaz.” gibi bir ima da yok. Aksine her estetiğin bir anlamı ve o anlama değer veren alıcısı var. Asıl maksat insanımızı geek kültürünün zenginliğine uyandırmak. Tektipleştirmeden uzaklaşıp, çoğulculuğu kucaklamak.

Ayık olun.

*Mike Pondsmith aynı zaman Cyberpunk 2020’yi yazan adam.