3c – Vakıf (Foundation)

Bu kitap, bir kaç tane kısa hikayeden oluşuyor. Serinin en keyifli kitaplarından biridir, hikayeler de kendi içinde bir kronoloji oluşturuyor. Görkemli Vakıf’ın ilk günlerini ve karşılaştıkları zorlukları anlatıyor.

Psikotarihçiler
İlk hikayede, Hari Seldon psikotarihi kullanarak İmparatorluğun yıkılacağını ön gördüğü için bir mahkemeye çıkartılıyor. Söylemek istediği “ben İmparatorluk yıkılsın demiyorum ancak yıkılacak” demesine rağmen görüşleri tehlikeli bulunuyor. Seldon buna rağmen “İmparatorluk yıkılacak ancak binlerce yıl sürecek bir barbarlık dönemi gelecek. Bu dönemi kısaltmak ve bilgilerin saklanması için bir ansiklopedi tasarlanması gerekiyor” dediği için, emrindeki ansiklopedici bilim adamlarıyla birlikte galaksinin bir köşesindeki Terminus isimli, kuş uçmaz kervan geçmez bir gezegene sürülüyor. Ancak bunun da Seldon’un planında olduğu ve oraya gitmeyi çok uzun süredir planladığı, psikotarihin böyle bir şey olacağını öngördüğünü fark ederiz. Artık her şey Seldon’un hesapladığı gibi gitmektedir, bu noktadan itibaren ünlü “Seldon planı” resmen işlemeye başlar.

Ansiklopediciler
İkinci hikayede Hari Seldon öleli elli yıl olmuş, Terminus’ta ansiklopedi çalışmaları son sürat devam etmektedir. Ancak Galaktik İmparatorluk çökmeye başlamış, Terminus’un yakınında dört tane krallık peydahlanmıştır. Bu noktada, krallıklardan biri Terminus’u kendine bağlamaya ve topraklarına kendi zenginleri için araziler oluşturmaya çalışır. Aynı dönemde ansiklopedi Vakfı bilim adamları Terminus’u yönetmekte olup, diğer işlere de Belediye Başkanı Salvor Hardin bakmaktadır. Ancak Salvor Hardin’in gezegeni krallıklara kaptırmaya niyeti yoktur. Ayrıca ansiklopedi işini de pek önemsiyor değildir. Tam o günlerde, düşman krallıklara karşı Hardin görüşmeler yapar ve kendilerinde atomik gücün bulunduğunu söyleyerek hepsini birbirine düşürüp, bağımsız kalmaya devam eder. Aynı dönemde Hari Seldon’un ölüm yıldönümünde mezarı açılır, oradaki seramonide Seldon’un bir görüntüsü ortaya çıkar. Özetle şunları söyler :

“Ansiklopedi işi bir yalandı, önemli olan sürüyle bilim adamını İmparatorluğun elinden alıp Galaksinin bir köşesinde yeni bir imparatorluğu kuracak olan Vakfın temellerini atmaktı. Hesaplarımıza göre şu an etrafınız güçlü ancak teknolojisi gerilemiş olan krallıklarla çevrili olmalı. Bu noktadan çıkış yolunuz bellidir, yıllar boyunca bir sürü krizle karşılaşacaksınız, bizler bunların hepsini planladık. Her krizden tek bir çıkış yolunuz olacak ve istediğimizin dışında hareket edemeyecek, bir şekilde Vakıf sayesinde ikinci imparatorluğu kuracaksınız. Eğer bu olmazsa galaksi barbarlığın pençesine düşecek, ölümler ve savaşlar artacaktır. Ansiklopedi işi ise Vakıf’ı kurmak için uydurduğumuz bir kılıftı, devam edip etmemesini umursamıyoruz. Bizi ve dolayısı ile sizleri ilgilendiren tek şey psikotarihin işlemesi ve ikinci imparatorluğun kurulmasıdır” der.

Böylece Belediye Başkanı’nın haklılığı ortaya çıkar, ansiklopediciler istifa ederler ve Vakıf, politik bir birim olarak kurulur. Dört krallığın ortasında güçsüzdür ancak çok iyi planlanmış bir stratejinin koruması altındadır.

Belediye Başkanları
Salvor Hardin’in ünvanı halen Belediye Başkanı’dır ancak politik gücü genişlemiştir. Civardaki barbar krallıklara teknoloji satmakta ancak bunu bir çeşit “din” adı altında yapmaktadır. Civar krallıklardan sözde teknisyenler Terminus’a getirilip, din adamı gibi eğitilip, teknik eğitim aldıktan sonra ülkelerine dönmektedirler. Terminus ve Vakıf’taki bilim diğerlerine göre o kadar ileridir ki kendi gezegenlerine dönünce kutsal bir yerden geldiklerine iyice emin olurlar.

Buna rağmen Vakıf halen güçsüzdür ve civar krallıkların en kuvvetlisi Anacreon, Vakfı yok etme planı yapmaktadır. Tam bu noktada Salvor Hardin, kendi yarattığı dinin bir peygamberi gibi hareket ederek Anacreon’u mutlak bir mağlubiyete uğratır. Çok kısa sürede, dört krallığın en güçlüsü Anacreon olmak üzere civar krallıklarda, Vakıf dini hüküm sürmeye başlar.

Tüccarlar
Vakfın teknolojik gücü ve bununla paralel ilerlettiği sahte din civar krallıklara yayılmıştır. Ancak bazı krallıklar tutucudur, Vakıf dinini istemeyip, bu yüzden sundukları teknolojileri de kabul etmemektedirler.

Bunu gören çok zeki bir tüccar olan Ponyets, görevli olarak geldiği Askone krallığında farklı bir yol izler ve Vakıf dinini hiçe sayarak ticaret kaynaklı farklı bir iletişim kurmayı başarır. Yıllar sonra Vak diıf’ınn ile kurmaya başladığı hegamonya, bu noktadan sonra üstün teknolojiye bağlı bir ekonomik temele oturmaya başlar.

Ticaret Prensleri
Bir önceki hikayedeki ticaret işi daha öteye götürülür. Başarılı bir tüccar olan Hober Mallow, öncelikle belediye başkanı olmayı sonra da İmparatorlu Valisi’nin desteklediği Korell Cumhuriyeti’ni (ki aslında monarşidir) ekonomik ambargo yolu ile yenilgiye uğratılır. Mallow ise Vakıf’ın gelmiş geçmiş en önemli insanlarının arasında yerini alır.

Böylelikle ilk ele geçirdikleri dört krallık dışında Vakıf’ın kurduğu dinin yerini ekonomik ve teknolojik üstünlük almış olur. Artık Vakıf, Galaksinin bir köşesindeki küçük krallıkları yenerek bölgedeki en büyük güç olmuştur. Buna rağmen İmparatorluk halen yıkılmamış, Galaksinin merkezinde halen çok ama çok kuvvetli bir şekilde varlığını sürdürmektedir.