Serinin en sonunda, Trevize ve grubu Dünya’yı bulurlar. Ancak tıpkı hikayelerdeki gibi Dünya’nın radyoaktif olduğunu, bu arayışın bir anlam ifade etmediğini düşünürler. Ancak o sırada, yanlışlıkla Ay’a inmeye başlarlar. Yaklaştıklarında Ay’da bazı yapılar dikkatlerini çeker. Oraya indiklerinde ise esas süprizle karşılaşırlar.

Ay’da bazı yapılar vardır ve içlerinde insan şekilli robotlar bulunmaktadır. Burayı yöneten kişi ise Robot Daneel Oliwav’dır! Daneel ile konuşurlarken, bütün kronolojinin planlaması okuyucuya açıklanır;

• Daneel, insanların uzaya açılmaları yönünde engel teşkil eden Dünya Gezegeni’nin radyoaktif olmasına izin vermiş, zorla da olsa insanların gelişmeleri için Galaksi’ye yayılmalarını sağlamıştır. Zaten insan görünümünde olan Daneel, ayrıca telepatik devreleri de Giskard’dan almıştır. İnsanların arasında fark edilmeden dolaşıp, zihinlerini etkileyebilmektedir.
• Galaksiye yayılan Dünyalılar, 50 gezegeni olan uzaycıları çok kısa sürede geride bırakmışlardır.
• Zaman içinde uzaycı gezegenleri kendi kabuğuna çekilmiş, Dünyalılar sayısız gezegene yayılmış ve krallıklar kurmaya başlamışlardır.
• Bu krallıkların en güçlüsü Trantor, Galaktik İmparatorluğu kurmuştur. Bu İmparatorlukta muhtemelen Daneel’in rolü büyüktür.
• İmparatorluk çökmeye başladığında, Daneel psikotarih konusunda Hari Seldon’u yönlendirmiş, barbarlık ve savaş döneminin kısa olması için Vakıf’ın kurulmasına ön ayak olmuştur. Hari Seldon’u korumak için kendi robotlarından Dors’u yönlendirmiştir. Sonradan Dors ve Hari Seldon evlenmiştir.
• Vakıf’ı koruması için kurulan 2. Vakıf’ın kurulmasında da Daneel rol oynamıştır.
• Vakıf büyüyüp galaksiyi ele geçirirken, farklı bir proje olarak Gaia’yı kuran da yine Daneel olmuştur. Gaia’nın kuruluş amacı “birey olarak insan mı yoksa insanlığın tamamı mı” konularında çözümsüz kalan Daneel’in tüm insanlığı tek bir organizmaya çevirme projesidir.
• Dünya ile ilgili tüm kaynakları, Galaksinin tamamından gizleyen ve var olan bilgileri silen Daneel ile emrindeki robotlar olmuştur. İşte bu yüzden seri boyunca insan ırkının köken gezegeni olan Dünya konusu hep efsane gibi görünmüştür.
• Daneel’in aşırı gelişmiş pozitronik robot beyni bir kaç kez değişmiş olmasına rağmen artık daha fazlasını kaldıramamaktadır. Bu yüzden Trevize’nin yanındaki gelişmiş bir insan olan Solaria’lı çocuğa kendi zihnini aktarmaya ihtiyacı vardır. Böylece Galaksia kurulana kadar yaşayabilecek ve insanlığı kurtarmış olacaktır.
• Nihai olarak Galaksia’ya karar verilir zira Daneel’in de belirttiği gibi “evren galaksiden ibaret değil, Samanyolu’nun dışında sayısız galaksiler ve burada yatan insanlık için kim bilir ne tehlikeler vardır. Bunlara karşı durabilmek için insanlar birleşmek zorundadır”. Yine de Daneel buna kendisi değil de doğru kararlar alabilen bir insanın karar vermesini istediği için Gaia aracılığıyla bu tercihi Trevize’ye yüklemiştir.
• İnsanların 3 robot yasası ile programladıkları bir robot olan Daneel, her şeyin en sonunda tüm insanlığı 3 yasa ile planlanmış devasa bir süper-organizmaya çevirir ve insanlığı ütopik bir sona taşır.

Son

Görüldüğü gibi Asimov’un tek bir kronoloji oluşturan eserleri, günümüze yakın tarihlerden ve robotların ilk kullanılmaya başlandığı tarihlerden başlamaktadır. Ancak bitti noktada insanlar Samanyolu galaksisinde binlerce gezegene yerleşmiş, hatta bazı gezegenleri sonradan yaşanabilir hale getirmişlerdir.

Bunları yaparken savaşmış, krallıklar ve imparatorluklar kurmuş, sonra da bunların yıkılmalarını izlemişlerdir. Sıklıkla olaylar entropiye (mutlak kaos) gitme eğiliminde olsa da Daneel başta olmak üzere pek çok karakter savaşa, bozulmaya, yozlaşmaya karşı durmaya çalışmışlardır. Ancak Daneel’e göre kendisi bu görevde başarılı olmamamış, insanlar sayısız kez savaşmışlar, gezegenler dolusu insan doğal olmayan sebeplerle ölmüşlerdir.

Yine de Asimov kitaplarında savaş hatta dövüş sahneleri bile hemen hiç bulunmuyor. Hikayeler savaşlardan çok bunlara neden olan sebeplerle, savaşların sonuçları üzerinde duruyor.

Kahramanların ortak noktası ise sağduyularının ve zekalarının oldukça yüksek olması. Kadın karakterlerin neredeyse tamamı da oldukça güçlü kişiliklere sahipler. Ancak iyi / kötü ayrımı genellikle belli oluyor. Gri çizgilerde dolaşan karakterlerin sayısının daha az olduğunu söyleyebiliriz.

Aslen bilim adamı olduğu için, kitaplarındaki teknolojilerin büyük kısmının bilimsel kökenleri bulunuyor. Hatta 3 Robot Yasası’nın günümüzde gittikçe akıllanan robotlara bile uygulanması gündemde. Böylelikle bilim kurguyu, fantazi edebiyatından ayıran noktalarda bilim kurguya kaydığını rahatlıkla söyleyebiliriz.

Kitaplarının genelinde okumak oldukça kolay. Hikaye örgüleri karmaşık olsa da okudukça çözülüyor ve diyaloglarda da uygun uzunlukta.

Yazının sonraki bölümünde ise Asimov evrenindeki bazı tanımlarla teknolojiler göz atıyor olacağız.