İçinde bulunduğumuz yıllar, kutu oyuncuları için altın bir çağ adeta. Gerek Amerikan tarzı tematik oyunların, gerekse Euro game tabir edilen, mekanikleri ile öne çıkan oyunların çok sıkı örnekleri birbiri ardına patlıyor. Yetişemiyoruz dersem yeridir. Geçen senenin ciddi hype yaratan eurolarından biri de Great Western Trail idi. Naif kapak artwork’ü ile bayağı bir dalga geçilse de, oyun buluşmalarının yeni gözdelerinden. Ben de sizin için oynadım ve inceledim. Bakalım yarattığı hype’ın arkasında durabilen bir oyun mu?

Vahşi Batıda Bir Yıl: Great Western Trail

1800’lü yılların Teksas’ında geçen Great Western Trail’de, her oyuncu birer sığır çiftliğini yönetiyor. Amacımız, kervanımızla çiftliğimizden başkent Kansas’a düzenli olarak sığır götürmek. Ama kervanımız sadece sığır taşımaya yaramıyor, aynı zamanda yolculuklarımız esnasında ekibimizi genişletiyor, binalar kuruyor ve sığır sürümüzü geliştiriyoruz. Sonuçta hedefimiz bol, kaliteli ve farklı çeşitlerde sığır satarak en çok puanı alan çiftlik sahibi olmak. Great Western Trail, tematik olarak vahşi batının neredeyse her öğesini oyuna dahil etmiş ama bir kısmı oldukça yüzeysel. Yine de kovboy kafalarını iliklerinize kadar hissettiriyor. Tematik konulara aşağıda daha detaylı değineceğim.

Oyun alanı.

Mekanikler olarak ise oldukça hibrit bir oyun Great Western Trail. Üç tane ana mekaniğimiz ve pek çok alt mekanik var. Kısaca bahsetmek gerekirse birincil ana mekanik, ilerleme. Oyundaki her şeyi yapmak için kervan hızınızın izin verdiği ölçüde ilerleyip, binalarda durup, oranın izin verdiği eylemleri gerçekleştiriyorsunuz. İkinci ana mekaniğimiz ise “engine building” denilen (daha önce tanıttığım Scythe ve Terraforming Mars gibi oyunların ana mekaniği) optimizasyon mekaniği. Yani oyun boyunca yaptığınız pek çok aksiyon, daha sonra yapacağınız aksiyonları daha yarayışlı hale getiriyor. Üçüncü ana mekaniğimiz ise kartlardan oluşan sığır sürünüzü kontrol ettiğiniz “deckbuilding”. Bunların hepsine tek tek değineceğim.

Alkolle Yaklaşmayın

Oyunun teması olsun, deckbuilding ve ilerleme mekaniklerinin birleşimi olsun, bana uzaktan Lewis & Clarke’ı hatırlattı. Ancak Great Western Trail, daha kalabalık, daha fazla mekanik kullanılarak daha fazla hedefe koşulan bir oyun. Hatta gördüğüm en kalabalık oyunlardan biri. Öyle ki oyunu getiren arkadaşımın öğretmesi yarım saatten fazla sürdü, yine de ne yapmam gerektiğini oyuna başladıktan sonra anladım. Ama tutarlı görsel tasarımı sağ olsun, gözüm alıştıktan sonra oyun tahtasına bütünüyle hakim olmaya başladım ve gayet rahat oynadım.

Bizim oyun tam gaz ilerlerken.

Ve son söyleyeceğimi baştan söyleyeyim, oyun tüm kompleks doğasına ve ortalama 2 saat süresine rağmen, oldukça heyecanlı, rekabetçi ve kafa yoran yapısıyla hepimizi oyun boyunca diken üstünde tutmayı başardı. Şahsen gereksiz karmaşıklıktan haz etmem ama gerekliyse de hayır demem. Great Western Trail, başta göründüğünün aksine gereksiz tatavadan uzak duran bir oyun, sonuçta gayet eğlenceli bulduğumu söyleyebilirim. İşin güzeli, bazı diğer oyunlarda olduğu gibi eğlenmek için mükemmel bir oyuncu grubuna ihtiyacınız yok, kötü oynayan bir oyuncu, oyun deneyiminizi mahvetmiyor. Belirli dozda bir etkileşim yok değil ama doğrudan oyunculara saldırma kıvamında bir aksiyon yok.

1- İlerleme Mekaniği: Vahşi Batıda At Sürmek

Dediğim gibi oyunun ana mekaniği ilerlemek. Oyun tahtasında pek çok bina yapılabilir alan mevcut ama en başta sadece 7 bina var. Kervanınızın ilerleme hızı başta 4 ama sadece mevcut binalardan zıplayarak ilerliyorsunuz. Yani tam gaz ilerlerseniz başta 7 binayı 2 turda geçmeniz mümkün. Ama para kazanmak, kervanınızı ve sürünüzü geliştirmek için dilediğiniz binalarda durup o binanın izin verdiği aksiyonları yaparak ilerliyorsunuz.

Bu binalarda yapacağınız önemli aksiyonları özet geçmem gerekirse, adam toplayarak ekibinizi güçlendirmek, sığır satıp para kazanmak, yeni sığırlar almak, lokomotifinizi ilerletmek (ki daha sonra değineceğim), tehlike temizleyerek oyun sonu puanı kazanmak ve kendinize ait binalar yapmak. Kendinize ait bina yapmak çok yönlü bir durum. Kalıcı olan bu binalar, hem kendinize alternatif aksiyonlar sunuyor, hem inşa edildiği rotayı 1 hız puanı uzatmış oluyor, hem de bazı binalar diğer oyunculardan geçiş parası kesiyor. Bu bina yapma olayını tematik olarak şehirleşme gibi düşündüm, şehirleşilen rotalar kervanınızı yavaşlatıyor.

Rotalar ve binalar.

Binalar kurularak şehirleşilmiş rotalara alternatif olarak coğrafyanın tehlike arz ettiği ve ya kızılderili yerleşimleri olan rotalar da mevcut. Ama yazının başında bahsettiğim tematik yüzeysellik özellikle burada kendini gösteriyor. Kızılderilileri de, engebeli arazileri de geçmenin yolu ekstra 1-2 dolar vermekten geçiyor. Ancak her rotadaki tehlikeler oyuncular tarafından artırılabiliyor ya da azaltılabiliyor ve bir rotadaki engebe çok artarsa bu 1-2 dolarlar birikip oldukça pahalılaşabiliyor. Bununla da kalmıyor, her engel başına bu rotaların yürüme puanı artıyor ve bir noktadan sonra bu rotalardan tek turda geçmek zorlaşıyor.

Bu durumda da oyuncular şehirleşilmiş olan rotalardan geçmeye zorlanıyor. Bu da diğer oyunculara geçiş parası vermek anlamına gelebiliyor. Küçük bir not düşeyim, ben isterdim ki tehlikeli ve kızılderilili rotalarda sığırlarımız tehlikeye girsin, örneğin elimizden kart atarak ilerleyelim ve daha tematik bir ilerleyiş olsun. Ama sonuçta her şey paraya bağlanmış ve işin ilginci paranızı sıfırlarsanız hiç bir yere hiç bir para vermeden dümdüz geçiyorsunuz. Para sıfırlamak oyuna ayrı bir hesap yönü katsa da tematik olarak zayıflatmış. Bence geliştirilmeye açık bir uç.

Bir de her binada yapabildiğiniz bazı standart aksiyonlarınız var. Bunlar oyuncu tahtanızda yer alıyor ve para kazanmak, elinizdeki kartları değiştirmek gibi temel aksiyonlar. Bunların pek çoğu oyunun başında kapalı ve açılmayı bekliyor.

2- Engine Building Mekaniği: En Optimize Çiftliği Yaratmak

Oyunda aksiyonlarınızı iyileştiren ve kapalı aksiyonlarınızı açabildiğiniz pek çok hamle yapabiliyorsunuz. Bunlardan başlıcası ekibinizi kalabalıklaştırmak. Üç tip adam alabiliyorsunuz. Kovboylar market alışverişlerinizde daha iyi sığırları daha ucuza almanızı sağlıyor; işçiler daha büyük binalar yapmanızı sağlıyor; mühendisler ise lokomotifinizin ilerleme hızını artırıyor.

Yetenek ve ekibinizi tuttuğunuz oyuncu tahtası.

Lokomotif, kervanınızdan bağımsız ilerleyen bir öğe. Sizin ticaret zincirinizi temsil ediyor. Lokomotifiniz ilerideyse, hem Kansas’taki sığır teslimatlarında uzağa mal gönderirken (ki uzağa mal göndermek daha çok para ve puan demek) daha az para ödüyorsunuz, hem de pek çok durakta durarak paranızı oyun sonu puanına dönüştürebiliyorsunuz. Oyun sonunda lokomotifinizi ihmal etmezseniz getirisi büyük oluyor.

Ayrıca durduğunuz her durak ve de sığır gönderdiğiniz her şehire kendi oyuncu tahtanızdan bir pul bırakıyorsunuz. Bu size oyun sonu puanı vermenin yanı sıra oyuncu tahtanızın bazı kilitli yeteneklerini de açıyor. Özellikle siyah noktalara ne kadar erken pul bırakırsanız o kadar iyi, çünkü elinizdeki kart sayısını ve kervan hızınızı artırabiliyorsunuz.

3- Deckbuilding Mekaniği: Sığırlarla Kart Oynamak

Oyuna başladığınızda elinizde dört farklı sığırdan 14 tane var ve bunlar en ucuz sığırlar. Her sığır bir kart ve (daha önce Dominion tarzı bir oyun oynadıysanız) tam bir deckbuilding mantığında yönetiliyor. Yani oyuna başladığınızda bunları karıştırıp 4 adet çekiyorsunuz. Her sığır harcadığınızda ya da Kansas’a ulaştırdığınızda aslında sığırları atmıyor, kendi çöp destenize koyuyor ve tur sonunda elinizi kapalı destenizden dörde tamamlıyorsunuz. Kapalı desteniz bittiğinde de çöp destenizi tekrar karıştırıyorsunuz. Tabi bu elinizdeki başlangıç destesi pek para eden bir deste değil, o yüzden para kazanıp marketlerden kaliteli sığırlar alarak sürünüzü geliştirmelisiniz. Marketlerden daha ucuza alışveriş yapabilmeniz de ekibinizdeki kovboy sayısına bağlı. Yeni alacağınız her sığır, hem Kansas’ta daha çok para ediyor, hem de oyun sonunda puan veriyor.

Elinizdeki sığır kartları.

Yeni aldığınız sığırlar önce çöp destenize gittiği için biraz binalarda oyalanıp elinizi döndürmek istiyorsunuz. Ayrıca Kansas’a ulaştığınız anda elinizdeki aynı renk sığırlar para vermediği için yolda bir miktar harcayarak ideal bir teslimat yapmak istiyorsunuz. Burada en büyük destekçiniz, standart aksiyonlarınızdan iki tane birden yapmanıza izin veren binalar. Zira standart aksiyonlarınızdan en önemlilerinden biri kart değiştirme (bence diğeri de lokomotif ilerletme). Bu şekilde en çeşitli el ile Kansas’a girerseniz hem daha uzak bir şehre sığır gönderip daha iyi bir bonus alıyorsunuz, hem de daha çok para kazanıyorsunuz. Tahmin edeceğiniz gibi elinizde tutabileceğiniz kart sayısını 5’e ya da 6’ya çıkartmak sizi çok daha büyük skorlara ulaştırabiliyor.

Sertifikalar, Görevler ve Daha Fazlası

Oyun boyunca en uzak şehir hariç tamamına sadece birer gönderim yapabildiğiniz için, sürekli kendinizi geliştirmek istiyorsunuz ve böylece her teslimatınızı daha uzağa yapmak istiyorsunuz. Bu esnada size biraz esneklik katan bir faktör de binalardan alabileceğiniz ve Kansas teslimatı esnasında puana dönüştürülebilen sertifikalar (ki lokomotifinizle girebildiğiniz istasyonlarda her gönderiminize +1 sertifika veren bonuslar var, bunları oyun başında kapışın).

Desteniz, bunların haricinde bir de (yine bazı binalardan alabildiğiniz) görev kartlarını tutmaya yarıyor. Bu kartlar hem kullandığınız esnada size güzel bir bonus veriyor, hem de eğer oyun sonuna kadar tamamlamış olursanız ek puan veriyor. Oyunun özellikle ikinci yarısında almak istediğiniz bir kart tipi; böylece hangi görevi bitirebileceğinizi öngörmeniz kolaylaşıyor, zira bitiremediğiniz görevler eksi puan olarak hanenize yazılıyor.

Oyun ekipmanını toparlamak için ayrıca alabileceğiniz bir insert.

Tüm Bunları Kafa Kaldırır mı?

Gördüğünüz üzere Great Western Trail hem bir sürü mekanik barındırıyor, hem de sonuca gidilebilecek pek çok yol sunuyor. Ama yaşayabileceğiniz tüm kafa karışıklığını şu şekilde çözebilirsiniz: Oyunun amacı bir şekilde para kazanıp bunu puana dönüştürmek ve en çok para kazanıp en efektif şekilde puana dönüştüren oyuncu kazanıyor. Ben dengeli bir yaklaşımı tercih ederek başarı yakaladım ama rakiplerinizin yönelmediği bazı ekstrem hareketler de çok puan veriyor. Örneğin rakipleriniz kovboy stokluyorsa onlarla markette kapışmaya çalışmayın. Kullanmayacağınız adam yatırımı yapmayın. Geçilmeyecek rotalara bina yığmayın. Özellikle oyunun ikinci yarısında bir yerlerden puanınızı şişirdiğinize emin olun.

Sonuçta 2 saatinizi harcayıp kafayı yakacağınız bir diğer oyun Great Western Trail ama büyük bir eğlence ve heyecan sunuyor ve harcadığınız emeği fazlasıyla hakediyor. Stratejik derinliğinin ve çeşitliliğinin ne kadar yüksek olduğunu tekrarlamama gerek yoktur sanırım. Oyunun prodüksiyon kalitesi her şeyiyle averaj ama hiç bir problem yok. Aksine oyunun fiyatı şişirilmemiş olduğu için memnunum. Dediğim gibi tematik olarak biraz daha güçlü olmasını isterdim; kovboylarımız bir şarjör boşaltmadan oyunu bitiriyor ama umarım bu tematik beklentim yakında gelecek olan ek paket Rails to the North ile biraz giderilir. Sonuç olarak şu haliyle gayet tavsiye edebileceğim bir oyun, yurt dışından alacaklara 45 dolar civarı bir fiyat yakalamaya çalışmalarını tavsiye ederim. Özellikle Agricola ve Puerto Rico gibi pastoral oyunları sevenlerin beğeneceğini düşünüyorum. Hepinize bol sığırlı günler dilerim.