MÜRYO kısaltmasıyla yakın zamanda Bakırköyün Kara Ejderi ile discordlaşırken karşılaştım. “Masaüstü Rol Yapma Oyunu” isim tamlamasınının baş harflerini ve Türkçe fonetiğe uysun diye aradaki ü harfini ekleştirerek elde ediyoruz. Belli başlı sebeplerden ötürü dalgınlık ve alışkanlıktan ferepe ya da RYO demekten kendimi alıkoyabildiğim durumlarda bilinçli olarak MÜRYO kullanacağım.

MÜRYO kısaltmasını kim çıkardı ne zaman çıkardı bilmiyorum ama hemen benimsedim, çünkü İngilizce muadili olan TTRPG (Tabletop Role Playing Game) kısaltmasının yabancı kaynaklarda da yaygınlaşmaya başladığını bir süredir görüyordum. Özellikle Twitch yayıncıları ve Twitter’da muhabbet eden oyun yazarları halk nezdinde oluşan bazı kafa karışıklıklarından ötürü normalde sadece RPG (Role Playing Game) kısaltmasını güncelleme ihtiyacı duymuşlar. Çünkü MÜRYO oyuncuları MÜRYO’nun beklenmedik popülerite yükselişine rağmen hala bir azınlık. İzleyicinin çoğunun ana hobisi bilgisayar oyunları olunca RPG dendiğinde hala Mass Effect, Dragon Age gibi konuşmalı aksiyon oyunlarını anlıyorlar.

Eskiden yabancı basında masaüstü rol yapma oyunlarına RPG, bilgisayarda masaüstü oyun mekanikleri kullanan oyunlara da CRPG(Computer Role Playing Game) denirdi. Piyasa dengeleri son 15 yılda çok değiştiği için yukarıda anlattığım durum açığa çıktı. Mal sinematik shooter oyunlarında bile karakterlerin seviye atlayıp yeni özellik aldığı şu saçma sapan devirde elbet sokaktaki vatandaş RPG deyince bilgisayar oyunu hayal edecektir.  Akıntıya karşı yüzmenin manası yok. Günlük diyaloglarda RPG dendiği zaman çoğunluğun aklına önce bilgisayar oyunlarının gelmesi somut bir sorun. Yeni bir terim lazım ve TTRPG (ve yerli karşılığı MÜRYO) benim aklıma yattı.

Mass Effect aksiyon oyununa zorla alignment sokuşturmanın en kötü örneğidir.

Günlük Hayatta FeRePe

Bu gelişmeler Türkiye’deki kitleye ne kadar sirayet eder tabii ki bilemiyorum. Türkçe iletişimde hala ezici çoğunlukla FRP (Fantasy Role Playing) kısaltması kullanılıyor. FRP terimi fantazi dışındaki edebiyat türlerini dışladığı için özellikle İngilizce kaynaklarda uzun zamandır pek tercih edilmeyen ve yavaş yavaş unutulan bir kavram. Ama herkese malumdur ki, güzel yurdumda kurumsal kimliğini FRP kısaltması üzerine inşa etmiş bir kısım önemli oluşumlar var.

Vatandaş ilk izlenimini  edinirken FRP kısaltmasıyla öğreniyor. Türkçe konuşurken zaten sadece yerlilerle muhatap olduğu için sorun çıkmıyor. Onlar için de oyunun adı yıllardır FRP. Eğer İngilizce biliyorsa ve yabancı kaynak ararken RPG yazmayı öğrenmişse zaten ondan güzeli yok. Vatandaş ömür boyu FRP demeye aynen devam ediyor. Bilmeyen birisi çıkıp “FRP ne demek?” diye sorduğunda sorun oluyor ama onun FRP’nin Türkçe çevirisine gelene kadar da apayrı dertleri var. RPG zamanında Türkçe’ye RYO (Rol Yapma Oyunu) olarak çevirildi ama FRP’yi yerinden edemedi.

Not: Kahramangiller, RYO kısaltmasını kullanmaya özen gösterir.

Kurumsal kimliğini FRP kısaltması üzerine inşa etmiş bir kısım önemli oluşumlar şöyle bir problemler karşı karşıyalar: internet sitelerine arama motoru trafiği üzerinden yeni ziyaretçi gelmesi, insanların özel olarak FRP kısaltmasını arama kutusuna yazmasına bağlı. Eğer vatandaş sağdan soldan MÜRYO diye duyar da onu aratırsa Kurumsal kimliğini FRP kısaltması üzerine inşa etmiş bir kısım önemli oluşumların hiçbiri ilk iki sayfada çıkmıyor.

Gugılda çıkan sonuçlara bak, millet tabii ki öcü gibi korkuyor MÜRYO yoldaşımdan.

İğne, Çuvaldız ve MÜRYO

Yerlileri gömerken yabancı kaynakların da tutarsız olduğunu unutmayalım. Yukarıda örneklemiştim. Yabancı kaynaklardaki kullanım yanlış anlaşılmaya açık. Hatta bu sebeptendir ki “BAK BU OYUN MASADA OYNANIYOR!” diye bağıran bir terim ortaya çıkmış. Genel kullanım tutarlı olsaydı böyle bir ihtiyaç en baştan ortaya çıkmayabilirdi. Mesela hala daha 85 yılı öncesinde basılmış lord’lu kılıçlı MÜRYO’ları diğerlerinden ayırmak için inatla FRP diyen bir alt kültür hizibi var.

Burada asıl mesele işin temeline fantastik kelimesini gömüp insanların algısını kısıtlamamak. Oyuna düz kafa FRP dendiği zaman, işin içine kılıç kalkan dışında öğelerin de katılabileceği bilgisini dışlamış oluyoruz. MÜRYO dediğimiz zaman tartışmanın niteliği değişiyor, punk vampirler, uzaylılar, süper kahramanlara da kapı aralamış oluyoruz. Bir yukarıda bahsettiğim hizip de zaten kendi oyununa benzemeyen oyunları (ve tabii oyuncuları) dışlamak maksadıyla bu kafayı devam ettiriliyor.

Bu olguda tabii ki değişen zamanlara yabancı kalmak, çoluk çocuğun uğraşılarına bok atmak,  eski devirlere nostalji duymak gibi doğrudan MÜRYO veya alt-kültürle alakası olmayan genel geçer sosyal etkiler de var. Ama bu yazı o seviyedeki eleştirinin yeri değil.

Mesela şunu okurken akılda şu cins abiler canlanır. Bunlar çok iyi insanlar, az derine inince neler neler var.

Ne Yapmalı

Açıkçası bir şey yapmaya gerek yok. Neticede önemli olan insanların anlaşabilmesi. FRP, RPG veya RYO dendiğinde konu hakkında bilgisi olanlar anlaşabiliyor. Akıntıya karşı kürek çekmeye yeltenmeyen, yerleşik adetlere uymaktan gocunmayan insanlar FRP kısaltmasını kullansınlar. Öte yandan kullandığımız dilin bir gücü olduğuna ve bu gücün dikkatli kullanılması gerektiğine inananlar, kendi toplumsal görüşleri doğrultusunda zaten hangi kısaltmayı kullanacaklarına kanaat getirmişlerdir. Benim maksadım bu yazıyı okuyup benim gibi görünce “Haaaa çok mantıklı lan!!” diyecek insanlara bilgiyi ulaştırmak.