Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, Birleşik Amerika Krallığı’nda Steve Jackson isimli bilge bir adam yaşarmış. O zamanlar rol yapma oyunları şahsına münhasır oyunlarmış. Kendi türlerinde oyunculara istediklerini vermelerine rağmen, oyuncular tür değiştirmek istediklerinde çok zorlanmaktaymış. Zavallı oyuncular ise her tür için farklı kural sistemi öğrenmek zorunda kalmakta, inim inim inlemektelermiş. Bu duruma kayıtsız kalamayan Steve Jackson ve şövalyeleri, üşenmeyip her türden oyunda kullanılabilen bir sistem yaratmışlar. İsim koymaya ise üşenip basitçe Generic Universal Role Playing System yani GURPS demişler. İlk generic (her yola gelen) sistem olmasa bile ticari açıdan başarılı olmuş sistem 1986 yılında raflar da yerini bulmuş.

Günümüze GURPS karşımıza 4th Edition ile çıkıyor. Tabii 4 sayısı biraz yanıltıcı; zira ilk iki edition sadece ikişer ana kitaptan ibaret. 2004 model 4th Edition ise 1988 model 3rd Edition üstünden derlenip toparlanmış hali.

GURPS oynayabilmek için iki kitaptan oluşan başlangıç setine ihtiyacınız var. Bu kitaplardan ilki karakter yaratmak için ihtiyacınız olan her şeyi ve kuralların genel özetini geçen Characters. İkincisi ise kural sisteminin daha ayrıntılı açıklaması ve dünya yaratma ile ilgili konuları ve kuralları içeren Campaigns. Sistemi sadece tanımak isteyenler ise Steve Jackson Games’in internet sitesinden 32 sayfalık bir özet olan GURPS Lite’ı indirebilirler. Yani aslına bakılırsa yüzlerce sayfalık ana kitaplar ve çıkarılmış yüzlerce yardımcı kitap ekstra.

Bu açıdan bakıldığında GURPS basit bir sistem gibi gözüküyor. Başlangıçta GM oyunculara bir avuç puan veriyor, oyuncular da bu puanlarla karakterleriyle ilgili ne var ne yoksa satın alıyorlar. Yapmaları gereken şey; fiziksel özelliklerini, yeteneklerini, avantaj ve dezavantajlarını verilen puanlarla ayarlamak. Ondan sonrası ise 3 adet 6’lık zara bakıyor. Eğer atılan zarların toplamları ilgili yeteneğinizin altında ise başarılı, üstünde ise başarısız olunuyor. Örneğin; kilit açma yeteneğiniz 13 ise 13’ün altında atmak başarı, üstünde atmak ise başarısızlık getiriyor. Tabii koşullara göre bu sayı azalıp artabiliyor.

GURPS 4th Edition Kitapta Durduğu Gibi Durmuyor

Ne yazık ki GURPS kitapta durduğu gibi durmayan bir sistem. İlk kitap olan Characters, sadece karakter yaratmak ile ilgili ve 338 sayfa! İçinde sayfalarca avantaj, dezavantaj ve yetenek var. İyi yanı, GURPS’ta aklınıza gelebilecek her türlü karakteri yaratmak mümkün. Karakteriniz ister bir uzay korsanı, ister karanlık bir büyücü, ister iki sokak ötedeki tonton bakkal amca olsun; mutlaka uygun avantaj, dezavantaj ve yetenek kombosu var. Kötü yanı, o kadar çok seçenek var ki; bir karakter yaratmak bir gününüzü alabiliyor. Ayrıca bütün bu özelliklerin alfabetik dizilmiş olması inanın hiç yardımcı olmuyor. Hele ki bir çok avantajın ve dezavantajın kendilerine özgü kurallar içerdiğini düşünürsek…

Çok şükür tasarımcılar bu süreci kolaylaştırmak amacıyla “template” kavramı geliştirmişler. Templateler basitçe belirli karakter konseptlerini içeren avantaj, dezavantaj ve yetenek paketleridir. Örneğin savaşçı bir Ork için belirli bir puana Ork template’i ve savaşçı template’i alıyorsunuz, size sadece ayrıntıları halletmek kalıyor. Ana kitapta çok fazla template yok ama yan kitaplarda gerekli malzemeyi bulabiliyorsunuz. Oyun yöneticisinin hangi avantaj, dezavantaj ve yetenekleri oyunda kullanacağını baştan listelemesi, hatta kendi templatelerini yaratması da süreci kolaylaştıracaktır. Ana kitapların son sayfalarındaki indeksler liste çıkarmanızda yardımcı olacaktır. Ayrıca internette bir çok GURPS karakteri yaratma programı mevcut.

Sistemin uygulama kısmı ise karakter yaratma kısmıyla aynı mantığa sahip: “Biz tasarımcılar olarak başınıza gelecebilecek her türlü durum için üşenmedik tek tek kural yazdık, oynatma tarzınıza göre istediğiniz kısmı alın, istemediğinizi bırakın.” Sonra da kitabın kapağını aralıyorsunuz ve yüzlerce sayfa kural size el sallıyor. İlk kez karıştırdığınız zaman içinizde “Tanrım ben ne yaptım?” hissi oluşuyor, ama daha ayrıntılı incelediğinizde farkediyorsunuz ki GURPS birbirinden ayrılamaz kural çorbasından çok açık büfe yemeğe benziyor; ilginizi çeken ve oyununuza lazım kısımları alıp kalanını bırakıyorsunuz. Zaten saatlerce oturup uğraşıp yarattığınız karakter kağıdının üstünde gerekli gereksiz her türlü bilgiye ulaşabildiğiniz için kuralları uygulamak çok da zor değil. Bir nevi matematik kuralları gibi; tanıma baktığınızda hiç bir şey anlaşılmıyor ama örnek sayılarlarla kullandığınızda “Bu muydu yani?” diyorsunuz.

Yan Kitaplar

Gelelim GURPS’un en avantajlı kısmına: Yan kitaplar! Yan kitaplar neredeyse her sistemde olan ve ana kitaplarda sistemle ilgili her konudan bahsedilemediği için belirli konulara odaklanıp daha ayrıntılı açıklayan ve kural sistemine eklentide bulunan kitaplardır. GURPS teknik olarak 1988’den beri aynı sistem. Generic sistem olmayı ise “her konsept için ayrı alt kural mekanikleri” olarak yorumlamışlar. Günümüzde ise kullanabileceğiniz yardımcı kitap sayısı 200’ün üstünde. Ayrıca bunun ufak PDF eklentileri, sayısız makaleleri ve başka insanların katkıları var. Tabii karakter yaratımındaki “açık büfe” mantığı burada da mevcut; kullanacağını al, kullanmayacağını salla gitsin.

Kullanım alanınına ve bahsettiği konuların genişliğine göre GURPS kitaplarını bir piramit gibi düşünebiliriz. Temelde daha önce de bahsettiğim ana kitaplar (Characters ve Campaigns) var. Bir üst seviyede temel kuralları destekleyen kitaplar var. Bunlar karakter yaratımını destekleyen ve konuyla ilgili ekipmanlar ekleyen kitaplar. Sonraki basamakta ise oyun türü (genre) kitapları. Bu kitaplarda ilgili oyun türüne odaklanmış; kural eklemektense konsept anlatmaya yönelikler. Piramitin en sonlarında ise GURPS kullanan oyun dünyaları ve macera (adventure) kitapları var. Wikipedia’da ve SJ Games’in sitesinde kitapların tam listeleri bulmak mümkün.

GURPS’un yardımcı kitaplarını diğer sistemlerinkinden ayıran en büyük özellik ise bu yan kitapların GURPS dışında da kullanılabilir olması. Kural sistemini destekleyen 5 kitap haricindeki yan kitaplar genel oyunlarda kullanılabilecek konseptlerden, karakter tiplemelerinden ve rol yapma oyunu tavsiyelerinden bahsediyor. Kural eklentileri ise ancak zorunda kalındığında kullanılmış ve de minimum düzeyde tutulmuş. Bu sayede oynattığınız sistem ne olursa olsun, konuyla ilgili bir GURPS kitabından işinize yarayacak tonla malzeme çıkacaktır.

Sonuç

GURPS esas mekanikleri oldukça basit olan ama eklemek istediğiniz konsept için ayrıca kural mekanikleri öğrenmenizi gerektiren modüler bir sistem. Tonlarca kitap milyonlarca kural var. Açık büfede olduğu gibi seçenekleriniz sınırsız, ama ayarı kaçırırsanız oyununuz kısırın üstünden yaprak sarmaya akmış profiterol gibi iğrenç bir canavara dönüşebilir. Gerçekçiliği seven bir yapınız varsa ve kuralların getirdiği düzeni seviyorsanız doğru adrestesiniz. Ama pratik ve hazırlanması daha kısa sürecek generic bir sistem arıyorsanız Savage Worlds veya Fate gibi esnek sistemlere bakmanızı öneririm. Ama oynattığınız oyun hangi sistemi kullanıyor olursa olsun, mutlaka GURPS’un yardımcı kitaplarına göz gezdirin.