Son yıllarda minör yapımcıların eşelediği üç farklı sinemasal yönelim mevcut. Eğer bütçeniz düşükse ve izleyicinin dikkatini diri tutacak bir formül arıyorsanız, muhtemelen ya “zaman yolculuğunu” ya “paralel evren” gevelemelerini ya da “insan hafızasına” yönelik kelimenin tam anlamıyla kafa kurcalayan bir beyin jimnastiğini göze almanız gerekiyor sanki!

Son dönemde türün düşük bütçeli pek çok yüz akı örneklerini gördük. Örneğin, Nacho Vigalondo’nun Timecrimes’ı ya da James Ward Byrkit’in şu sıralar dumanı üzerinde tüten paralel evren bilmecesi Coherence’i; türün başarılı örnekleri arasına gönül rahatlığıyla yerleştirebiliriz. Gel gelelim 90’lı yılların ardından neredeyse “siber punk züppeliği” olarak adlandırılan ve yıllar sonra Eternal Sunshine of the Spotless Mind’da Michel Gondry’nin romantik(!!!) dokunuşuyla yepyeni bir şekil alan ya da Remember Me veya Assassin’s Creed gibi video oyunları sayesinde zenginleştirilen “anı takviyesi” mefhumu yavaş yavaş bilim kurgu arenasındaki itibarını geri kazanmaya başladı!

Extracted, hem geçmişteki Strange Days ya da Johnny Mnemonic gibi emsalleriyle hem de günümüzün sinemasal trendleriyle dirsek temasını kaybetmeyen bir film aslında. Son derece ekonomik bir öykü, bu ekonomikliğin üzerine çıkmayan sade bir görsellik ve tabi sırtını yasladığı fikirleri zenginleştiren ufak tefek detaylar! Diğer bir deyişle yönetmen Nir Paniry’nin bu ilk uzun metrajlı denemesi, öyküsünü her anlamda bu basitlik üzerine inşa ediyor ve bu taraftan bakıldığında da Extracted, 90’ların minimal bilimkurgu filmlerine –en azından işleyiş açısından fazlasıyla yakın duruyor.

Filmin öyküsü ise şöyle; insanların kendi anılarına yolculuk edebilecekleri bir makine inşa eden Tom, her duyarlı mucit gibi bu icadını insanlığın iyiliği için kullanmak ister. Ona göre bu harika makine Alzheimer başta olmak üzere pek çok nörolojik travmanın çözümü haline gelecektir. Tabi aklıselim mucidimiz, karısının ve doğacak çocuğunun da geleceğini garanti altına almak istediği için bu makineyi pazarlayabilmenin yollarını arar. Nitekim Tom, makinesini insanlara ulaştırmak için yeterli fonu bulamaz ve yolu “makineyi insanlığın iyiliği için kullanmak isteyen” başka insanlarla kesişir. Tom’un karşısına çıkan bu yeni tiplerin amaçları bellidir. Makinenin nimetlerinden faydalanarak cinayetleri çözebilmek. Bu fırsat ülkedeki emniyet departmanları için kaçırılmayacak cinstendir!

Tom, kişisel etik meselelerini bir kenara bırakarak makineyi “suçla mücadele” için pazarlamayı kabul eder. Makinenin deneme aşamasındaysa kız arkadaşını öldürmekle suçlanan Anthony’nin cinayetinin perde arkasını görebilmek için makineye bağlanır. Fakat henüz deneme aşamasında olan makinedeki kod eksikliğinin azizliğine uğrayan iyilik perisi mucidimiz, bu gizemli katilin anılarına hapsolur. Anthony tarafından keşfedilen Tom’un dışarı çıkabilmesi için, cinayetin perde arkasını aydınlatabilmesi gerekecektir.

Gördüğünüz gibi, Tom’un, Anthony’nin anılarından kaçış öyküsü, Phillip K. Dick öykülerini aratmayacak cinsten bir içeriğe sahip. İyi bir fikri, işler detaylarla süsleyen yönetmen Paniry, öyküyü çok fazla dallandırıp budaklandırmadan, Anthony’nin hayatta kalma mücadelesine eviriyor. Türün geleneklerine olabildiğince bağlı kalan Paniry, “bir başkasının anısında yolculuk etme” fikrinin bilimsel inandırıcılığı ile hiç uğraşmadan, hızlı manevralarla meseleyi standart bir polisiye öyküsüne çeviriyor.

Extracted, türün hemen hemen tüm örneklerinde olduğu gibi, öyküsünü ters köşe çalımlarına da sokuyor. Bu çalımların hiç biri zorlama hissiyatı uyandırmasa da, türe herhangi bir yenilik getirdiği de iddia edilemez. Fakat finale doğru Tom’un kurtuluş yolu olarak gördüğü “Anı tamamlama” kısmını neredeyse ikinci sınıf bir polisiye filmi gibi makyajlayan yönetmen; belki tam da bu yüzden ortaya şans verilmesi gereken bir bilim kurgu örneği çıkarmış diyebiliriz. Bu dolaysızlık, filmi çıkış noktası ve sorduğu sorular açısından bütünlüğü bozulmayan bir yapıya kavuşturuyor. Nihayetinde vardığı noktaysa, emsalleri arasında ilgiyi hak edecek nitelikte diyebiliriz: Peki ya gerçekten de yapmadığımız şeylere inandırılıyorsak?

Extracted; son tahlilde, taze ve görmezden gelinmiş bir düşük bütçeli bilim kurgu güzellemesi. Gösterişten ve fiyakadan fazlasıyla uzak ve türe hiçbir anlamda yenilik getirmiyor belki ama diğer yandan da gücünü buradan alıyor. Son yılların dikkate değebilecek naif bilim kurguları arasında kendisine yer edinebilmesinin sebebi de; süsten, büyük cümleler kurmaktan ve tabi bir de mantıktan alabildiğine uzak olması! Bu özellikleri yüzünden eleştirmenler tarafından bir araba sopa yedikten sonra yere yığılmış bu bilim kurgu güzellemesini, yattığı yerden kaldırıp üstünü başını silkelemenin tam vaktidir…

Emin olun buna değecek!